ژنەرەاڵی خانەنشیكراو و ئەفسەری پێشووی مۆساد (ئیلیەزەر تسافریر) بۆ ئیسرائیل-كورد:
هەموو ئیسرائیلییەك حەز بە بوونی باشترین پەیوەندی لەگەڵ گەلی كورد دەكات
ژنەرەاڵی خانەنشیكراو و ئەفسەری پێشووی مۆساد (ئیلیەزەر تسافریر) كە سەردەمانێك لە كوردستان و تاران وەك نوێنەری ئیسرائیل خزمەتی دەكرد و ڕۆڵیكی كاریگەری هەبووە لەسەر پەیوەندییەكانی ڕابردووی كورد و ئێسرائیل، شارەزاییەكی باشی لەسەر مێژووی كورد و شۆرشی كورد لە هەموو پارچەكانی كوردستان هەیە و دوای گەڕانەوەشی بۆ وڵاتی ئیسرائیل كتێبی بیرەوەرییەكانی خۆی لە ژێر ناوی (من كوردم) بە زمانی عیبری چاپ كرد كە لە ئێستادا وەردەگێردرێتە سەر زمانی كوردی.
ئیسرائیل_كورد: خوێندوەی تۆ بۆ شۆرشی نوێ لە وڵاتانی عەربیدا؟
ئیلیەزەر تسافریر: بە گەڕانەوە بۆ بەهاری عەرەبی، دڵنیام كە ملیۆنان ژن و پیاو كە لە مەیدانی تەحریر (میسر) چوونە ریزەكانی شۆڕش، دەرئەنجامی ئەو دەستەڵاتە دیكتاتۆریەتە بوو كە بووبووە هۆی بێكاری، هەژاری و پێشێلكردنی مافەكانی مرۆڤ. بەڵام دەبێ بزانین كە ئەوە تەواوكاری پرۆسەی دیموكراسی نییە و پرسێكی نادیارە، چونكە ئەگەر (ئیخوان موسلمین) بگاتە دەستەڵات و بەپێی شەریعەت و ئاین و یاسا بێتە داڕشتن. ئەوە لە راستیدا بەكۆتاهاتنی دیموكراسییە لە هەمانكاتدا مەترسیدارە لەبارەی پەیوەندی ئەو پرسە بە وڵاتی ئێرانەوە، دەبێ ئەوە بزانین كە هەموو شت هەر بە زیانی ئەو وڵاتە نابێ، هەرچەندە ئێستا تاران لە دۆخێكی خراپدایە و كۆمەڵێك كێشە و تەنگژەی هەیە لە رووی ئابووری، پێشێلكردنی مافەكانی مرۆڤـ و چەند لایەنەكانی دیكەوە. زۆرینەی خەڵكی ئێران بە دەست ئەو رێژیم و دستەڵاتەوە دەناڵێنن، ئەوان خوازیاری ژیانێكی ئاسوودە و ئاسایین. هەروەها لە سووریا مەترسیی (ئیخوان)ـەكان دەكرێ، بەڵام ئەوەی گرنگە تەنیا لاوازبوونی پێگەی حزبوڵایە.
ئیسرائیل_كورد: كاردانەوەی بەهاری عەرەبی لەسەر سیاسەتەكانی ئیسرائیل و پەیوەندییەكانی لەگەڵ وڵاتانی عەربیدا چۆن دەبێ؟
ئیلیەزەر تسافریر: بێگومان ئیسرائیل دژی شۆڕش و سەرهەڵدانی عەرەبەكان نییە و بەرەنگاریی دیموكراسی ناكات، ئیسرائیل لە تەنیشتەوە چاودێرە و دەستوەردەر نییە لەو پرسەدا، لەوانەیە لەو هەڵوێستەی خۆیدا تووشی چەندین گلەیی و گازندەش بێت. لەو نێوەندەدا بینیمان لە میسر خۆپێشاندەرانی ناڕازی هێرشیان كردە سەر باڵیۆزخانەی ئیسرائیل و توندوتیژییان نواند، هەروەك چۆن رووبەڕووی حوسنی موبارەكی سەرۆكی پێشووی وڵاتیان بوونەوە و دادگاییان كرد كە من بەو رووداوە زۆر دڵگران بووم كە بینیم باراك ئۆباما سەرۆكی ئەمەریكا چۆن وا خێرا خیانەتی بە سەرۆك موبارەك كرد و هەر ئەو هەڵوێستە خراپەم لەلایەن جیمی كارتەری سەرۆكی ئەوكاتەی ئەمریكا بەرامبەر شای ئێران بینی كە هەردووكیان خیانەتیان بە هاوپەیمانانیان كرد.
لە مێژووی ئەمریكادا بۆ جاری دووهەم لە لایەن (ئۆباما و كارتەر)ـەوە خیانەت لە هاوپەیمانانی ئەمریكا كراوە
ئیسرائیل_كورد: بەهاری عەرەبی و كاریگەری لەسەر مەسەلەی دۆزی كورد چۆن دەبینن؟ بەو پێیەی كە ئێوە ساڵانێكی زۆرە لەگەل نەتەوەی كورد پەیوەندیتان هەبووە و یەكێكن لەو كەسانەی كە لە نزیكەوە لەگەل شۆرشی كورد پەیوەندیتان هەبووە؟
ئیلیەزەر تسافریر: ئەوەی لە شەڕی كەنداو و دواتر لە ساڵی 2003 لە عێراق روویدا، دەرفەتێكی گەورە بوو بۆ گەلی كورد تا لەو چانسە گرنگە سیاسییە سوود وەربگرێ و بەرەو قۆناغی سەربەخۆیی بڕوات. ئەمەش پێشكەوتنێكی باش دەبوو و هیچ جۆرە مەترسییەكی گەورەش لە ئارادا نەبوو كە بە رەچاوكردنی باری مێژوویی و جوگرافیای سیاسیشەوە گەلی كورد توانای سەربەخۆیی هەیە. ئەوە لە كاتێكدایە ئێران بەرامبەر كوردەكان سەری سووڕماوە و لە هەڵوێستیان نیگەرانە، هەروەها توركیا داوای مافی یەك ملیۆن و 500 هەزار فەلەستینی لە غەززە دەكا، كەچی مافی 15 ملیۆن كوردی فەرامۆش كردووە. سەركردایەتی كورد لەوبارەیەوە بەرپرسیارێتییەكی گرنگی هەیە و دەبێ بەدواداچوونی بۆ بكات و بەرپرسە بەرامبەر بە داهاتووی كورد.
ئیسرائیل-كورد: رۆژهەڵاتی ناوەراستی نوێ و مەسەلەی دیموكراسیكردنی وڵاتانی عەرەبی چۆن لێكدەدەیتەوە؟ ئایا ئەو دیموكراسییەی كە ئەمریكا دەیەوێ پراكتیزەی بكات بە هاوشێوەی عێراق سەركەوتوو دەبێ؟
ئیلیەزەر تسافریر: بە بۆچوونی من، ئەمەریكا لەوە گەیشتووە كە ئیتر پێویستە دیموكراسی لە رۆژهەڵاتی ناڤین جێبەجێ بكات، بەڵام ئەو پرۆسەیە پێویستی بە كات و پێشكەشكردنی هەندێك هاوكاری و پاڵپشتی هەیە، ئەوەش لە كاتێكدایە كە هەموو پرسەكان هەر بە دڵی ئەمەریكا نابن.
ئیسرائیل-كورد: با بێنە سەر ئەو تەنگژەیەی كە لەو ماوەیەدا دووبارە سەریهەڵداوەتەوە لە نێوان ئیسرائیل و توركیا، هۆكار و گرفتەكان چین؟
ئیلیەزەر تسافریر: پێموایە توركیا تا ئێستاش نیگەرانە لەوەی لە یەكێتی ئەوروپا وەرنەگیرێ و داواكەی بۆ ئەندامێتی رەت بكرێتەوە، لەگەڵ ئەوەشدا بوونی حكوومەتێكی ئیسلامی وێڕای كۆمەڵگەی سیكۆلاری توركی شتێكی ناشیاو و نەگونجاوە. ئێستا توركیا هەموو هەوڵەكانی بۆ پەرەپێدانی تواناكانی لە سیًَ لایەندا كۆكردووەتەوە، عەرەب، ئیسلام و توركەكانی سەر بە یەكێتی سۆڤیەتی پێشوو، كە زۆر دەترسم لەوەی توركیا بەو ئامانجانەی بگات. لە راستیدا هیچ جۆرە خۆشەویستی و حەزێك لە نێوان تورك و عەرەبدا نییە و عەرەبەكان بەتایبەت لە میسر حەز ناكەن كەسێكی دیكە سەركردایەتییان بكات. ئێستاش توركیا لەگەڵ ئێرانی شیعە و سوننە مەزهەب پەیوەندی پتەوی هەیە، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا توركیا لە ناوچەكەدا هێزێكی باشی هەیە و لە داهاتوودا بەرژەوەندییەكانی خۆی دەپێكێ.
ئیسرائیل-كورد: لەو ماوەیەدا كە قەیرانەكانی نێوان ئیسرائیل و توركیا گەیشتووەتە لوتكە، بەڵام هۆكاری بێدەنگی ئەمریكا كە هاوپەیمانی ستراتیژێكی دەوڵەتی ئیسرائیلە چییە؟
ئیلیەزەر تسافریر: ئەمەریكا لە روانینێكی ستراتیژییەوە لە گرنگی هەریەك لە توركیا و ئیسرائیل دەگات و هەر بۆیە هانی هەردوو حكومەت دەدا دۆخی پێوەندییەكانیان باش و پتەو بكەن.
ئیسرائیل-كورد: بەشێكی لە چاودێرانی سیاسی باس لە گۆشەگیربوونی ئیسرائیل دەكەن لە بەرامبەر دیموكراسی بوونی وڵاتانی عەرەبی؟
ئیلیەزەرتسافریر: مێژوو سەلماندوویەتی كە حكوومەتە دیموكراتیكەكان و كۆمەڵگەكانی خاوەن دیموكراسی بەخێرایی تووشی شەڕ نابن، بگرە ئەو جۆرە حكوومەت و كۆمەڵگانە زیاتر بەرەو چارەسەری كێشە ناوخۆییەكانیان لە رووی ئابووری و دارایی و مافەكانی مرۆڤ دەچن.
ئیسرائیل-كورد: كاردانەوەكانی ئیسرائیل لەبەرامبەر توركیا لەم دوایەدا زۆر پرسیاری بەدوای خۆیدا هێناوە، وەك نموونە هەڵوێستی وەزیری دەرەوی ئیسرائیل كە باسی لە پشتگیری مەسەلەی كورد كرد لە توركیا و هەروەها مەسەلەی كارەساتی جینۆسایدی ئەرمەنیەكان. ئایا ئیسرائیل لەو قۆناغەدا باشتر نییە كە پەیوەندی لەگەڵ كورد بەهێز بكات لە توركیا؟
ئیلیەزەر تسافریر: سیاسەت هونەری كردار و تواناسازییە، پێویستە ئیسرائیل روو لە ستراتیژیەتی مەیدانی و كاری بكات كە مایەی سوودن، من تێدەگەم لەوەی ئێستا تەنانەت سەركردایەتی كورد بە هەستیارییەوە دەڕوانێتە پەیوەندی خۆی لەگەڵ حكومەتی توركیادا. لە ساڵانی (1960، 1970)ـدا دەسەڵاتی توركیا لانیكەم بە شێوەی زارەكی حەزیان بە باسكردن لە بوونی پەیوەندی و پاڵپشتیكردنی ئیسرائیل لە مەلا مستەفا بارزانی نەدەكرد، بەڵام ئەو هەڵوێستەی توركیا وای نەكرد كە ئێمە لە پاڵپشتییەكانی خۆمان بۆ بارزانی پاشگەز ببینەوە یان بترسین.
ئیسرائیل-كورد: "گای بێچەر" كە نووسەرێكی ئیسرائیلییە لە وتارێكدا سەبارەت بە پرسی دامەزراندنی دەوڵەتی كوردی و نزیكبوونەوەی ئەو ڕووداوە دەنووسێت: "دەوڵەتی سەربەخۆی كوردی دەبێتە هاوپەیمانێكی نزیكی ئیسرائیل، چونكە كوردەكان و ئیسرائیلییەكان مێژوویەكی هاوشێوەیان هەیە لە ئازارچەشتن و ناسنامەیەكی غەیری عەرەبیان هەیە، دیارە لە كوردستانیش پشتگیری و دلسۆزییەكی بەرفراوان هەیە بۆ ئیسرائیل و گەلی جوو". رای ئێوە لەسەر مەسەلەی دەولەتی كورد چییە؟
ئیلیەزەر تسافریر: بە دڵنیایییەوە چیڕۆكێكی خۆشی مێژوویی لە نێوان ئیسرائیلییەكان و كوردەكاندا هەیە كە تەنانەت نهێنی نییە و ئاشكران و حاشا هەڵنگرن و لە رێگەی تاقیكاریی پزیشكی DNAـیەوە بوونی ئەو پەیوەندییە ئاشكرا بووە. بەرژەوەندیی ئیسرائیل لەوەدایە پەیوەندی دیپلۆماتیكی لەگەڵ هەر هێز و لایەنێك لە هەرێمەكەدا هەبێ. ئەوەی كە ئەو پرسە بەرامبەر سەركردایەتی كورد حەشار داوە و دیار نییە، تێبینیی دیكەی لەسەرە و بۆ چەند هۆكارێكی جیاجیا دەگەڕێتەوە. لەوانە هەڕەشەی بەغدا و وڵاتانی دراوسێ لەبارەی بوونی هەرجۆرە پەیوەندییەكی لەوشێوەیە. بێگومان هەموو ئیسرائیلییەك حەز بە بوونی باشترین پەیوەندی لەگەڵ گەلی كورددا دەكات و بوونی گۆڤارێكی مانگانە بەناوی (ئیسرائیل-كورد) جێگەی بایەخە و پێویستی بە بوێرییەكی زۆر هەیە، چونكە چەندان هەڕەشە و مەترسی لەسەر ئەو مژارە هەیە كە ئێوە خۆتان باشتر دەزانن.
ئیسرائیل-كورد: ئێوە تا نسكۆی شۆڕشی كورد لە كوردستان بوون، ئایا ئێستاش ئامادەن دووبارە سەردانی كوردستان بكەن؟
ئیلیەزەر تسافریر: من قبوڵ دەكەم كە كوردستان وڵاتی دووەمی منە و خەون بە هاتنە كوردستان و بینی دووبارە و سەردانی بەردەوامی ئەو وڵاتە دەكەم.
ئیسرائیل-كورد: كورد دەبێ چۆن خۆی ئامادە بكات بۆ نزیكبوونەوە لە ئیسرائیل؟
ئیلیەزەر تسافریر: وەڵامی هەندێك لە پرسیارەكانتان، لە وەڵامی ئەوانی دیكەدا بوون، هەروەها هەندێكیان وام پێ باش بوو وەڵامیان نەدەمەوە، چونكە پێویست ناكا قسەی زۆری لەسەر بكرێت، چونكە خزمەت بە دۆزی كورد و ئیسرائیل ناكات. مێژووی كورد بۆ (میزۆپۆتامیا) دەگەڕێتەوە كە هەزاران ساڵ لەمەوبەرە و هاوشێوەی مێژووی ئیسرائیلە كە بۆ سەردەمی (باوكمان ئابراهام لە ئور) دەگەڕێتەوە. ئەمەش ئەوە دەیسەلمێنێ كە ئەو دوو نەتەوەیە هەر لەو ناوچەیە بوون و بۆ چەندان ساڵی داهاتووش هەر لە تەنیشت یەكتریدا دەمێننەوە.
هڤپەیڤین: مەولوود ئافەند
سەرچاوە: گۆڤاری ئیسرائیل-کورد ژمارە ٢٣
No comments:
Post a Comment