توێژەرێكی سەنتەری مۆشێ دایانی ئیسرائیلی: كورد هاوسەنگی و گەمەكانی ناوچەكە دەگۆڕێت
رووداو - ئیستەنبول
پسپۆڕێكی ئیسرائیلی رایدەگەیێنێ بەهۆی گۆڕانكارییە خێراكانی ناوچەكە و بەتایبەتی ئەو وڵاتانەی هاوسنووری هەرێمی كوردستانن، كورد رۆڵێكی گرنگی هەیە لە گۆڕینی باڵانسە سیاسییەكانی ناوچەكە. هەروەها پێیوایە راگەیاندنی سەربەخۆیی هەرێمی كوردستان پابەندە بە هەڵوێستی توركیاوە.
ئۆفرا بینگیۆ، توێژەری سیاسی لە سەنتەری موشی دایانی ئیسرائیلی بۆ توێژینەوە لە كێشەكانی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست و نووسەری كتێبی (كوردانی عێراق: دروستكردنی دەوڵەتێك لەنێو دەوڵەتدا)، دەڵێ كورد لەم چەند ساڵەی دواییدا زۆر پێشكەوتووەو بەشێكی زۆری ئەو پێشكەوتنەش پەیوەندی بە بەهێزبوونی پەیوەندییەكانی نێوان هەولێر و ئەنقەرەوەیە.
نزیكبوونەوەی توركیا دۆخەكەی گۆڕی
د.ئۆفرا بینگیۆ، لە هەڤپەیڤینێكدا لەگەڵ (رووداو) دەڵێ "ئێستا كورد بووەتە هۆكاری گۆڕینی هاوسەنگی و گەمەكانی ناوچەكە، بەهۆی نزیكبوونەوەیان لەگەڵ توركیا، ئێمە لەرابردوودا بینیمان توركیا وەك دوژمن تەماشای هەرێمی كوردستانی دەكرد، بەڵام ئێستا زۆر گۆڕاوە و پەیوەندییەكانی هەردوولا بەهێزبوونە و بازرگانییەكی بەهێز لەنێوانیاندا هەیە، لەبەرئەوەی ئێستا توركیا، هەرێمی كوردستان وەك هەرێمێكی واقیعی قبوڵكردووە".
بەپێی رای بینگیۆ، كە مامۆستای مێژووی رۆژهەڵاتی نێوەڕاستە لە زانكۆی تەلئەبیبی ئیسرائیل، خاڵێكی گرنگی هەرێمی كوردستان ئەوەیە، كە توانیوویەتی كوردی هەر چوار پارچە كۆبكاتەوە "ئەو هەرێمە ئێستا بووەتە سەنتەری كۆكردنەوەی سەرجەم كوردانی ناوچەكە و لە هەموو پارچەكانەوە دەچنە كوردستان و كۆدەبنەوە و راوێژ لەگەڵ یەكتر دەكەن".
"ئەمریكا ئێستا پێویستی بە كوردە"
سەبارەت بە هەوڵەكانی ئەودواییەی كورد بۆ لابردنی نوری مالیكی لە پۆستەكەی، ئەو شارەزا ئیسرائیلییە دەڵێ " لە عێراقیش كورد رۆڵی گۆڕینی باڵانسی سیاسی دەگێڕێ و ئەوە كوردبوو كە چەند ساڵێك لەمەوپێش بووە هۆی پێكهێنانی حكومەتی نوێی عێراق و ئێستاش پێشڕەوی ئەو هەڵمەتە دەكات بۆ لابردنی نوری مالیكی سەرۆك وەزیران لە پۆستەكەی".
ئەو پسپۆڕە پێیوایە كشانەوەی ساڵی رابردووی هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق، پێگەی كوردی لەناوچەكە بەهێزتر كردووە"چونكە ئەوان هۆكاری سەرەكین بۆ راگرتنی سەقامگیری لە ناوچەكە، ئەمەش وایكردووە كە ئەمریكا پێویستی پێیانبێ".
دەرگای ژیانی هەرێمی كوردستان
لەبارەی راگەیاندنی سەربەخۆیی كوردستانیشەوە، ئەو پسپۆڕە ئیسرائیلییە گوتی "پێموابێ ئێستا بارودۆخەكە لەبارە بۆ راگەیاندنی سەربەخۆیی، بەڵام ئەوەش بەشێوەیەكی بەرچاو بەندە بە توركیاوە، لەبەرئەوەی كورد پێویستە دەستیان بگاتە دەریا، هەموو دراوسێیەكانی دیكەیان دژی سەربەخۆیین و لەگەڵ ئەوەی توركیاش دژیەتی، بەڵام توركیا بۆچوونەكانی گۆڕاوە".
بەڵام ناوبراو باس لەو ئاستەنگانەش دەكات، كە لەبەردەم بڕیاری سەربەخۆیی كوردستاندا هەن، لەوانەش پابەندی كورد بە دەستووری عێراق و پشت بەستنی سیاسی و ئابووری كورد بە بەغدا و هەروەها تووڕەكردنی وڵاتانی دراوسێ، بەتایبەتی توركیا "كە بووەتە دەرگای ژیانی هەرێمی كوردستان بۆ جیهانی دەرەوە و گرنگترین شەریكی ئابووریشیەتی".
------------------------------
كونسوڵی فەرەنسا لە هەرێمی كوردستان: حیزبە كوردییەكان هیچ تێڕوانینێكیان نییە بۆ گەنجان
دكتۆر فرێدریك تیسۆ، كە چەندین ساڵە كورد دەناسێ و لە ساڵانی هەشتاكاندا لەنێو پێشمەرگەدا هاوكاری پێشمەرگە و گوندنشینانی كردووە، چەند ساڵێكیشە وەك كۆنسوڵی فەرەنسا لە شاری هەولێرە. بە بڕوای ئەو هێشتا دیموكراسی بە تەواوی لە هەرێمی كوردستان و عێراق نەچەسپیوە، بەڵام لە وڵاتێكی وەك فەرەنسا بە تەواوی چەسپیوە ، بەڵام هەمووكات رێز لە بنەماكانی ناگیرێت.
هەڤپەیڤین: رۆژ ئەحمەد
رووداو: وەك چاودێرێك لەسەر كێشەكانی نێوان بەغدا و هەولێر ، كە زیاتر لەسەر پابەندنەبوونە بە دەستوورەوە، بە بڕوای ئێوە كام لایەن زیاتر دەستووری عێراق پێشێلدەكات ، حكومەتی هەرێمی كوردستان یان بەغدا؟
فرێدریك تیسۆ : من دادگای باڵا نیم و قازیش نیم، من چاودێرێكم هەر وەك گوتت و نوێنەرایەتی حكومەتی فەڕەنسا دەكەم لێرە، پیاوی دیبلۆماسی حوكم نادات لەنێوان دوو بەرپرسی سیاسی. من زۆر بە زەحمەتی دەبینم كە هەموو بەندەكانی دەستووری ساڵی 2005ی عێراق بەتەواوەتی جێبەجێبكرێن. وڵات دانامەزرێتەوە بە پێنج شەش ساڵ، لەو ڕۆژەوە كە هەڵبژاردنی 2009 دەستیپێكردوە دیارە كە پراكتیكی سیاسی بەردەوامەو هەموو كەسەكانیش لەیەكتر رازی نین، ئەگەر بەشێوەیەكی گشتی هەموویان هاوڕابن ئیدی مانای وایە دیكتاتۆرێك لەسەر حوكمە، بۆیە ئەوەش دیموكراسییە كە تێیدا هەموو كەسەكان هاوڕانین و لەیەكتر رازی نین. ئەوەی كە من دەیبینم ئەوەیە عێراق بەرەو دیموكراسی دەچێت و ئەو كێشەیەش بەشێكە لەو رۆیشتنە بەرەو دیموكراتیبوون . من دیدارێكم لەگەڵ رۆژنامەی ئاوێنەدا كرد و پێم راگەیاندن كە لە عێراقدا پرەنسیبەكانی دیموكراسی بەتەواوی نەچەسپاون، بەڵام ئەوان قسەكەیان گۆڕیم بۆ ئەوەی كە گوایە من گوتومە دیموكراسی لە عێراق جێگیر نییە و دانەمەزراوە، كە تەلەفۆنم بۆ بەڕێوبەری نووسینگەكەیان كرد، گوتی لە مانشێت وشەی “بەتەواوەتی” جێگەی نەبووەوە، كەواتە قسەكەی منیان گۆڕی. بۆیە ئەو نموونەیەشم هێنایەوە كە دیموكراسی زۆر زەحمەتە وا بەئاسانی بچەسپێ و تەنانەت رۆژنامەنووسەكانیش زەحمەتە بەتەواوی جێبەجێیبكەن.
رووداو: ئایا لە فەرەنسا بنەماكانی دیموكراسی بە تەواوی چەسپاو و دامەزراون؟
فرێدریك تیسۆ : بەتەواوی دامەزراون ، بەڵام هەمووكاتێك رێزیان لێناگرن.
رووداو: كورد لە عێراق پێیانوایە كێشەی نێوان حكومەتی هەرێمی كوردستان و عێراق لە چوارچێوەی چەسپاندنی دیموكراسی دەرچووە، بەڵكو دەكرێ بەرەو داگیركاری هەرێمی كوردستان بڕوات، هەروەك لەو ماوەیەشدا ئەندام پەرلەمانێكی فراكسیۆنی گۆڕان رایگەیاند كە مالیكی لە ماوەی كەمتر لەساڵیكدا هێرشی سەربازی دەكاتە سەر هەرێمی كوردستان، ئێوە پێتانوایە ئەو هێرش و داگیركارییە رووبدات؟
فرێدریك تیسۆ : من پێموایە هێشتا پرەنسیپەكانی دیموكراسی بەتەواوی لە عەقڵی خەڵكدا نەچەسپاون لێرە. پێدەچێ هێشتا هەندێك كەس هەبن بیانەوێ لە رێگەی چەكەوە كێشەكان یەكلایی بكەنەوە، لە مێژوویاندا ئەو میتۆدانە بەكارهاتوون، بەڵام باوەڕناكەم میللەتی عێراق جارێكی دیكە حەز لە جەنگ بكاتەوەو ئەوان خوازیاری جەنگ نین. ئەوەی كە من دەزانم و لێی دڵنیام ئەوەیە كە كوردیش ئەو شتەیان ناوێت، كورد رێگەی چەكی ناوێت و هیواداریشم هەر وابێت.
رووداو: بەڵام خەڵكی كوردستان پێیانوایە كە حكومەتی عێراق ئەو رێگایەی دەوێت؟
فرێدریك تیسۆ : پێویستە درێژە بە دیالۆگ بدەن و لەگەڵ یەكتر دابنیشن، لە سەر یەك مێز كۆببنەوە و چارەسەری كێشەكان بكەن بە بنەما دیموكراسییەكان. دەبێ چارەسەرێك لەو رێگەیەوە بدۆزنەوە، ئەو چارەسەرەش هەرگیز بە رێگەی چەك و تووندوتیژی ناكرێت.
رووداو: كورد پێیوایە ئێستا بەغداد چەك دەكڕێت و فڕۆكەی F16 دەكڕێت، ئەمەش ترسی جارێكی دیكە داگیركاری و جەنگی لەلای خەڵكی هەرێمی كوردستان دروستكردووە. بەڕێزتان كە پێتانوایە خەڵكی عێراق جەنگ ناخوازێت، ئەی كەواتە حكومەتەكەیان بۆچی سەرقاڵی چەك كڕینە؟
فرێدریك تیسۆ : هەموو وڵاتێك پێویستی بە چەكە تاوەكو بەرگری لەخۆی بكات ، ئەگەر هەڕەشەی دەرەوەی لەسەربێت. بە بڕوای تایبەتی من، عێراق پێویستی بە زۆر جۆری چەك نییە، هەتا بەشێوەیەكی گشتی دەپرسم وڵاتانی دنیاو دەوڵەتان ئەو چەكانەیان بۆچییە، چونكە ئەمڕۆ ئەو جۆرە چەكانە هیچ پێویست نین، بەڵام هەندێك لایەن هێشتا وابیردەكەنەوە كە پێویستە ئەو چەكانەیان هەبێت.
رووداو: كەواتە عێراق پێویست ناكات چەك بكڕێت؟
فرێدریك تیسۆ: لەچوارچێوەی پێشڤە چوونەكانی دیموكراتی لە ناوچەكەدا پێویستی بە چەك نامێنێت، بەڵام هێشتا ناوچەی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست بەتەواوی نەكەوتووەتە نێو دیموكراسییەوە ، بەرپرسە سیاسییەكان لە مێژوویانەوە فێربوون كە بۆ بەهێزبوونیان پێویستیان بە چەكە. لای هەندێك لەوان پێویستە چەكت هەبێ تاوەكو هێزی خۆت نیشانبدەی.
رووداو: ئایا ئەم پێناسەیە و ئەم بۆچوونەی ئێوە لەسەر رۆژهەڵاتی نێوەڕاست، بەهەمانشێوە راست نییە بۆ ئەمریكا و وڵاتانی ئەوروپا كە بە چەك هێز نیشاندەدەن؟
فرێدریك تیسۆ : بە تێڕوانینی تایبەتی من، بەڵێ.
رووداو: ئەو كێشەیەی لەنێوان بەغداد و هەولێر هەیە چ كاریگەرییەكی كردووەتە سەر كاروباری ئێوە لە كوردستان؟
فرێدریك تیسۆ : كاریگەری لەسەر ئێمە نییە، بەڵام وەك دیپلۆمات چاودێری ئەو كێشەیە دەكەین لە نێوان هەرێمی كوردستان و حكومەتی ناوەندی بەغدا. ئێمە دەزانین ئەو كێشەیەی درووستبوو لەنێوان حكومەتی هەرێمی كوردستان و بەغداد كاریگەری لەسەر ئارامی ناوچەكە و لەهەمانكاتیشدا كاریگەری سیاسی و ئابووریشی هەیە.
رووداو: باشە بەڵام چۆن كاریگەری لەسەر چالاكییەكانی ئێوە داناوە؟
فرێدریك تیسۆ : من تەنیا چاودێرم بۆیە كاریگەری لەسەر خەڵكەكە و هەرێمی كوردستان و عێراق هەیە، كاریگەری لەسەر ئاسایش و ئابووری وڵات هەیە. ئێمە وەك دیپلۆماتەكان كە لە هەرێمی كوردستان و عێراقین لەگەڵ یەكتری دادەنیشین و باسی ئەو بارودۆخە دەكەین تاوەكو لە تاوتوێكردنییەوە چارەسەری ئەو وەزعە بكەین لە كۆبونەوەكانماندا. ئێمە دەستێوەردان ناكەین لەو كێشەیەدا، بەڵام هەوڵدەدەین كە لەیەكتری نزیكیان بكەینەوە و چارەسەرێكی بۆ بدۆزینەوە.
رووداو: چیتان كردووە تاوەكو نزیكیان بكەنەوە؟
فرێدریك تیسۆ : لەگەڵ هەموو لایەنەكان باسی بابەتەكان دەكەین، تاوتوێی بارودۆخەكە دەكەین، پێكەوە هەوڵدەدەین بزانین نزیكیان بكەینەوەو چارەسەری بكەین.
رووداو: باشە، كە باسی بابەتەكان دەكەن ئەوكاتانە باسی چی دەكەن؟
فرێدریك تیسۆ : بۆ نموونە، لە كاتێكدا كە گەیشتمە هەرێمی كوردستان بە منیان گوت دكتۆر تیسۆ تۆ لە وڵاتێكی گەورەی دیموكراتییەوە هاتووی، پێویستە بۆمان باس بكەی كە دیموكراتی لەو وڵاتەی ئێوە چۆن گەیشتە ئەو رادەیە. هەرجارێك دەرفەتم هەبێ باسیان بۆ دەكەم چۆن گەشتووینەتە دیموكراسی و چۆن دەچەسپێ و پەرلەمان چۆن كاری خۆی دەكات و چۆن ئازادی دەدرێتە خەڵك. من قسەی خۆم هەیە، جار هەیە دەڵێم ئەوشێوە كاركردنەتان لەسەر بابەتەكان بۆ ئێرە دیموكراتی نییە بەڵكو بەشێوەیەكی دیكە باشترە، بەڵام لە وەڵامدا پێم دەڵێن ئاخر دە تۆ لە فەڕەنسا ناژیت لە كوردستان دەژیت. بۆیە ئەو دیالۆگانە هەن، بەڵام دەستێوەردان ناكەین.
رووداو: ئێوە وەك نوێنەری حكومەتی فەرەنسا هەوڵتانداوە ئەو كێشەیە چارەسەربكەن لە نێوان بەغداد و هەولێردا، وەك حكومەت چیتان كردووە؟
فرێدریك تیسۆ : كاری ئێمە ئەوەیە كە هەردوولا لەیەك نزیك بكەینەوە، ئەوە كارمانە لێرە و كونسوڵی ئەمریكا و بەریتانیا و وڵاتانی دیكەش ئەوە كاری هەموومانە.
رووداو: كۆمپانیای تۆتال لە ماڵپەڕەكەیدا بڵاویكردووەتەوە كە لە وتوێژدان لەگەڵ حكومەتی هەرێمی كوردستان تاوەكو دەستبەكاربن لە كوردستاندا. ئێوە وەك نوێنەرایەتی حكومەتی فەڕەنسا لێرە لایەنگری ئەوە دەكەن كە كۆمپانیاكانی وەك تۆتاڵ بێنە هەرێمی كوردستان؟
فرێدریك تیسۆ : رۆڵی حكومەتی فەرەنسا ئەوەیە كە پشتگیری لە هەموو كۆمپانیا فەرەنسییەكان دەكەین بۆ پێشكەوتن لە عێراقدا. دەسەڵاتی بەغدا سەرۆك كۆمار تاڵەبانی و سەرۆكی حكومەت مالیكی و سەرۆكی هەرێمی كوردستانیش مەسعود بارزانی، هەموویان پێیان راگەیاندووین كە پێیان خۆشە پەیوەندییەكی تووندوتۆڵ هەبێ لە بواری ئابووریدا لەنێوان فەرەنساو عێراق، فەرەنساو هەرێمی كوردستاندا، بۆیە ئێمەش حەزدەكەین زیاتر كۆمپانیای فەرەنسی بێن و ئێمەش پاڵپشتیان دەبین. من لە سەرەتاشەوە روونمكردەوە، كە من ناتوانم حوكم بدەم بڵێم ئەو كۆمپانیایە بچێتە ئەوێ و ئەو كۆمپانیایە نەچیتە ئەوێ، بەڵام حەزدەكەم كۆمپانیای فەرەنسی بێن . كوردستان پارچەیەكە لە عێراق و پێم خۆشە كە تۆتاڵ بێت، ئەمەش بۆچوونی حكومەتی فەرەنسایە. تۆتاڵیش كە دێتە ئێرە دەبێ رێز لە ترادسیۆنی ناوچەیی و هەرێمی ئێرە بگرێ و كارەكانیان بەڕێكوپێكی جێبەجێ بكات. تۆتاڵ كۆمپانیایەكی كەرتی تایبەتە، كە دەتوانن و لەتوانایاندایە خۆیان بڕیاری خۆیان بدەن.
رووداو: لەیادی دامەزراندنی كۆماری فەرەنسادا، ساڵی رابردوو باستان لەوەكرد كە گەنجان دەسەڵات بگرنە دەست لە هەرێمی كوردستاندا، لەوكاتەدا دڵگران و توڕە دیار بوون لە دەسەڵاتی هەرێمی كوردستان، ئایا ئێستاش هەروا توڕەن لە دەسەڵاتی كوردستان؟
فرێدریك تیسۆ : نەخێر من لە حكومەتی هەرێمی كوردستان دڵگران نەبووم، بەڵكو لە تەواوی هێزە سیاسییەكانی هەرێمی كوردستان دڵگران بووم كە لەناو بەرنامەی سیاسیاندا ئەوەندە گوێنادەنە گەنجانی ئەم وڵاتە. پێویستە سیاسەتێك دیاریبكەن بۆ گەنجان، تێڕوانینێكی ڕوونی سیاسیان بۆ گەنجان هەبێ كە نیانە، چونكە وای لێهاتووە گەنجان هەر لە چاوەڕوانی حكومەتدابن و دەڵێن حكومەت دەبێ چی و چیمان بۆ بكات لەجیاتی ئەوەی بیربكەنەوە كە ئەوان دەكرێ چ خزمەتێك بە هەرێمەكەیان بكەن. ئێمە بە دەستی خۆمان ژیان دروستدەكەین نەك حكومەتەكان، ئەوەی كە من لێی دڵگرانم ئەوەیە كە حیزبە سیاسییە كوردییەكان ئەو تێڕوانینانەیان نییە و ئەو گەنجانە پەروەردە ناكەن تاوەكو لەخۆیان بپرسن كە چییان پێدەكرێت بە هەرێمی كوردستانی ببەخشن. وایان لێكردوون كە هەر چاویان لە حكومەت بێت و پشت بە خۆیان نەبەستن. ئەوكاتیش كە ئەو قسەیەم كرد هیچ گۆڕانكاریەكم لەو لایەنانەوە نەبینیووە تائێستا، بۆیە بەڵێ هەر لەسەر بۆچوونی خۆمم.
سەرچاوەی بابەت:
-----------------------------
رۆژئاوای كوردستان ئەگەری یەكگرتن و پارچەبوون
نوسینی: مەولود ئافەند
لەچەند رۆژی رابردوودا و لەشاری هەولێر، كۆنگرەی رەوەندی كوردی سوریا بەبەشداری نوێنەری زۆر لەپارت و لایەنی سیاسی و ژمارەیەك لەكەسایەتی سەربەخۆ بۆ شرۆڤەكردنی رەوشی سوریا لەدوای كۆتایی هاتنی دەسەڵاتی بەعس بەڕێوەچوو. ئامانج و ستراتیژی سەرەكی ئەو كۆنگرەیە دروستكردنی ستراتیژییەكی هاوبەش بوو بۆ چارەسەری پرسی كورد لەدوای رووخانی دەسەڵاتی ئەسەد و مەسەلەی چارەنووسی كورد و دروستكردنی بەرەیەكی یەكگرتوو لەناو پارت و لایەنە سیاسییەكانی كورد لەرۆژئاوای كوردستاندا، كە لەئەگەری روخانی سیستەمی بەعس لەسوریا داهاتوویەكی نادیار چاوەڕوانی پرسی كورد دەكات لەو پارچەی كوردستان،هۆكاری سەرەكیشی دەگەڕێتەوە بۆ نەبوونی گوتاری یەكگرتووی پارتەكانی ئۆپۆزیسیۆنی كورد.
مەسەلەی ئەو پارچەبوونەی گوتاری كورد لەڕۆژئاوای كوردستان لەدوای ماوەیەكی زۆر لەخۆپیشاندان و ناڕەزاییە جەماوەرییەكان لەشارەكانی سوریا و كوژران و برینداربوونی ژمارەیەكی زۆر لەهاوڵاتییانی سڤیل دێت، كە بۆشاییەكی بەرفراوانی دروست كردووە لەنێوان پارتەكانی كورد دا و تا ئێستاش نەیانتوانیووە ئەو بۆشاییە پڕبكەنەوە.
پێشكەوتنەكان لەوڵاتی سووریا بە هێزی جەماوەر، بەهەموو شێوەیەك دەرفەتی بۆ گەلی كورد لەو بەشەی كوردستان رەخساندووە، كە بە مافەكانیان بگەن، بەڵام مەرجی سەركەوتن لەئێستادا لەیەكگرتندایە، پێكهێنانی یەكێتیەكی نەتەوەییە كە دەتوانێ ببێتە بنەمایەكی سەرەكی بۆ خەباتی سیاسی كوردو بەشداری لەحكومەتی داهاتوودا كە لەدوای رووخانی دەسەڵاتەكەی ئەسەد دروست دەبێ. بەڵام ئەوەی كە لەكۆنگرەی رەوەندی كوردی سوریا لەهەولێر هەستی پێدەكرا، ئامادەنەبوونی پارتی (پەیەدە) بوو لەناو كۆنگرەدا، كە وەك پارتێكی نزیك لەپەكەكە پێناسە دەكرێ و خاوەنی میراتێكی زەنگینی پەكەكەیەو خاوەنی بەرخودانێكی مێژووییە لەرۆژئاوای كوردستاندا.ئەو پارتە بە فەرمی لە دوای بڵاوبونەوەی بەیاننامەكەی حكومەتی هەرێم راگەیاند كە بانگهێشت نەكراون بۆ كۆنگرەی رەوەندی كوردی سوریا وەك ئەندام،ئەوەش پرسیاری زۆری دروستكردوە،بۆچی لەو كۆنگرەیەدا ئەو پارتە بەشداری نەكردوە لە كاتێكدا ئەم كۆنگرەیە ماوەیەكی زۆر ئامادەكاری بۆ كراوە،ئەجندای سەرەكی بانگهێشت نەكردنی پارتی (پەیەدە) بۆ ئەو كۆنگرەیەچییە؟ئایا دەكری پلاتفۆرمێكی سیاسی هاوبەشی پارتە ئۆپۆزیسێۆنەكانی رۆژئاوای كوردستان لە هەولێر دروست بكرێ بە بێ بەشداربوونی پارتی یەكێتی دیموكراتیك (پەیەدە)ی كە لە ئاستی شەقامی كورد لە رۆژئاوای كوردستان خاوەن هێزێكی كاریگەرە و جەماوەریەكی زۆری هەیە.
ئەو فۆرمە لە دابەشبوونی پارتەكانی رۆژئاوای كوردستان بە ئاشكرا دیارە و لە ئێستاوە بەرنامەیەكی تایبەت هەیە بۆ مەسەلەی كەمكردنەوەی هەژموونی پەكەكە و پەیەدەی لە مەیدانی سیاسی سوریا لە داهاتوودا،بەشێك لەو كەسایەتی و لایەنانەی كە بەشداری ئەم كۆنگرەیە ببوون،پێشتر لە ناوخۆی سوریا لە رێگەی دەسەڵاتەوە پشتگیریان لێ دەكرا بۆ زیاتر قووڵكردنی ناكۆكییەكانی ناو ئەو حیزبانە كە لەو كاتەوە تا ئێستاش بە روونی خۆیا دەكات،بۆیە لە هەولێریش هەمان ستراتیژی زیاتر پارچەكردن و دەستەمۆكردن پراكتیزە كراوە لە رێگەی ئەو كەسایەتیانەوە كە لە داهاتووی سوریادا هیچ پێگە و شۆنێكیان نەماوە و لە هەموو روویەكەوە بۆ خەلكی كوردیش ناسراون.
بەم شێوەیەی ناكرێ باسی دروستبوونی بەرەیەكی یەكگرتوو بكەین بۆ خەباتی داهاتوو، لەكاتێكدا گەورەترین پارتی كورد لەو بەشەی كوردستان پەراوێزخراوە. لەو حاڵەتەدا ئەم كۆنگرەیە ئەو ئامانجە ناپێكێ كە بتوانێ خزمەت بەچارەسەری و ناكۆكییەكانی ناو لایەنە سیاسیەكان بكات،ئەگەر بانگهێشت كرابن و خۆیان نەچوونە،وەك لە روونكردنەوەكەی سەرۆكایەتی هەرێمدا هاتووە،دیسانەوە ئەنجامەكە یەك شتە، كە پەرتەوازەیی و یەكنەگرتوویی كورد نیشان دەدات.
دیارە مێژووی كورد هەمیشە بەو ئەزموونە تاڵ و تێكدەرانەدا دەرباز بووەو ئێستاش گوتاری یەكگرتووی كورد نەك تەنیا لەپارچەی رۆژئاوای كوردستان،بەڵكو لە پارچەكانی تریش بوونی نیە،هێز و لایەنە سیاسیەكانی كورد لەبەر بەرژەوەندی حیزبی و بیركردنەوەی "من برا گەورەم" ناتوانن خۆیان یەكبخەن و ستراتیژییەكی یەكگرتوویان هەبێ بۆ گەیشتن بە مافە سەرەكییەكانی گەلی كورد.
رۆژئاوای كوردستان لەناو قەیرانێكی قووڵی پارچەبوون و ناكۆكی حزبایەتیدایە لەئێستادا، زۆربوونی پارت و لایەنی سیاسی كورد لەسوریا و دابەشبوونی بەسەر دووبەرەدا بووەتە گەورەترین لەمپەر لەپێش خەباتی كورد لەو پارچەیەدا، تەنانەت ئۆپۆزیسیۆنی سوریا لەئێستادا سەری سوڕماوە لەو دابەشبوونەی ناو پارتەكانی كورد لەسوریا. هەر ئەمەش بوو وایكرد كە سەرۆكی ئەنجومەنی ئینتیقالی سوریا لەئەنكارا هێرش بكاتە سەر كورد و بەمەسەلەی جیاخوازی و پارچەكردنی خاكی سوریا سەركوتیان بكات.
دوای كۆنفرانسی ئەنكارا كە بەشێكی زۆر لەهێزەكانی ئۆپۆزیسیۆنی سوریا بەشداریان تێدا كرد، لەوێش مەسەلەی پارچەبوون و ناكۆكی ناوخۆی پارت و لایەنە سیاسیەكانی كورد هەر وەك خۆی بێ چارەسەری مایەوە، لەئەگەری هەر گۆڕانكارییەك لەداهاتووی سوریادا، پرسی كورد وەك مژاری سەرەكی دەبێ گفتوگۆی لەسەر بكرێت و هەموو هێزەكانی ئۆپۆزیسیۆنیش دەبێ لەو قۆناغەدا بیر لەكۆتایی پێهێنانی ناكۆكییەكانیان بكەنەوەو بیر لەپرسە چارەنووسازەكانی كورد بكەنەوەو بتوانن بەشێوەیەكی دیموكراتیك بەشداری پرۆسەی سیاسی نوێ لە سوریادا بكەن.
سەرنووسەری گۆڤاری ئیسرائیل-کورد
No comments:
Post a Comment