نزیكبوونەوەی كورد و ئیسرائیل
ئیسرائیل خۆدان كیانێكی تایبەتە لەرووی كولتوری‌و مێژوویی‌و سیاسیەوە، كیانێك لە ناوچەكەدا هەموو واتایەكی گۆرانكاری لەتەك خۆیدا پێیە،ئەم كیانە لەبەردەم ئایدیۆلۆژیا‌و سیاسەت‌و بینینی دەوروبەردا وێنەی جۆراو جۆر بۆ كێشراوە،جیۆپۆلەتیكی ناوچەكەش وێنە و ئایندەیەكی پێچەوانەی ئەوانی پێیە، لەم نێوەندەدا دەكرێ ڕۆڵی ئیسرائیل لە رۆانینی تاكی كوردیدا وەك خۆی پێشان بدرێت،وێنەیەك جیاواز لەو وێنانەی لەمیتۆدو نەخشەی ئایدیۆلۆژیای ئیسلامی عروبەو دەستی زاڵی ڕابردوماندا كێشراوە،وێنەیەكی وەك خۆی پێویستە بدرێتە جیهانی دەورو بەرمان،هەر بۆ نێشاندانی ئەم وێنەیەش بوو كە ئێمە لە سەرەتای ساڵی 2009دا دەستمان بە كار و چالاكی كرد لە كوردستان و ئیسرائیل،تا ئێستاش هەر بەهەمان ستراتیژییەوە بەردەوامین و بەردەوامیش دەبین.
لێرەدا بۆ تێگەیشتن لە ناوەرۆكی ئەم پرۆژەیە و نزیكبوونەوەی كورد و ئیسرائیل پەیوەیستە لە رووی سیاسی و مێژوویی ئاوردانەوەیەكی كورتمان هەبێ بۆ ڕابردووی پەیوەندی وڵاتانی ئێران ودەولەتانی عەرەبی لەگەل ئیسرائیل،لە شەر و ناكۆكییەوە بگرە تا دروستبوونی هاوپەیمانی ستراتیژیك لەتەك ئەم وڵاتدا،هەرچەندە جیاوازی زۆر هەیە لە مەسەلەی پەیوەندی كورد و ئیسرائیل لە بەراوردكردن لە تەك ئەم وڵاتاندا كە دەمەوی لێرەدا بە كورتی باسی بكەم.
مەسەلەی ترسی كورد لە دروستبوونی پەیوەندی رۆشنبیری و سیاسی و كولتوری لەگەل كیانی جوو بۆتە ترسێكی گەورە، كە بەشێكی سەرەكی پەیوەندی بە نەبوونی كیانێكی سەربەخۆی كوردەوە هەیە،كە دوای سەدەیەك لە بەخۆدان و خەبات،ئێستاش هەر گەورەترین نەتەوەی بی دەوڵەتە لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا،بۆیە لێردا هەوڵدەدم باسی چەند هۆكاری سەرەكی ئەو گرفتانەی بەردەم دروستبوونی ئەو پەیوەندیە بكەم لەلایەن وڵاتانی داگیركەر كوردستان و هەروەها كێشە و گرفتی ناو پارت و لایەنە سیاسیەكانی كورد بەگشتی لە مەسەلەی نزیكبوونەوە لە ئیسرائیل.
لە دوای ڕێككەوتننامەی سایكس بیكۆی 1916، كە ئەمەش بەشێكە لە تیرۆری فیكری عەقڵی كوردو تێكدانی بنەما زانستیەكانی مێژووی كورد، هەروەها زۆربەی زۆری ڕێكخراوە كوردییەكان لە ژێر كاریگەری ئایدولۆژیای ماركسیستی دابوونە و باڵی چەپڕەویان بەسەردا زاڵ بوو،ئەوەیش وایكردووە كەهەست بەیەك چارەنووسی بكەن لەگەڵ ئەو گەلانەی كە رووبەروی ئیمپریالیزمی نوێ بوونەتەوە، ئەوان لە ئایدۆلۆژیای عەرەب و فارس و توركی داگیردا،ئەوەیان بۆ پێناسەكراوە كە ئیسرائیل مایەی دابەشبوونیانە،لەكاتێكدا خودی ئەوانن ساڵانێكە لەسەر سفرەی خێرو خێراتی كوردن، ئەوانەن كە مامۆستای ئەو مەعریفە مەنگۆلەن كەتا ئەمرۆ تاكی كوردی پێگۆشدەكەن،كە بۆتە دوژمنێكی هاوبەش بۆ هەموو لایەك بۆ ماوەی چەندین ساڵ. زۆربەی ڕێكخراوە كوردییەكان ئەو هەوڵانەی ئیسرائیلیان داوەتە دواوە كە خەریك بووە لە ڕێگەی تایفەگەریەوە لەناوچەكەدا دروستیان بكات.یان لەڕێگەی سود وەرگرتن لە مامەڵە نادیموكراتییەكان كە لەلایەن حكومەتە داگیــركەرەكانەوە ڕووبەڕووی كورد بوونەتەوە، ئەمەش بۆتە هۆی جێگیــربوونی ئیسرائیل و بەرژەوەندییەكانی لەم وڵاتەدا.ئەوان (وڵاتانی دراوسی) وا دەزانن ئیسرائیل هەمیشە خەریكی نەخشەكێشانی جەنگە لەناوچەكەدا، جا بۆ بەرژەوەندی خۆی بێت یان بۆ وڵاتانی تر بێت، لەبەر ئەوە ئیسرائیل تاوانبار ئەكەن بەوەی كە مافی عەرەب و فارس و تورك دەدات بۆ لێدانی كوردەكان، ئەمەش لەڕێگای بەكاربردنی عەقڵیەتی شۆفینستانەو پاڵنان بەو دەوڵەتانەوە بۆ سەركوتكردنی كوردو گوێ نەدان بە مافەكانی، لەلایەك و لەلایەكی تریشەوە پشتگیــری لەو كاردانەوەی كوردەكان دەكات و هەوڵی بەرفراوان كردنی دەدات، گەلی كورد و جوو دوو گەلی دێرینی ناوچەكەن، ئایا دەكرێ كێشە نەتەوەییەكەیان بە پێی خواستی ئیسرائیل چارەسەر بكرێت.بۆچی بەردەوام هەر هاتنە ناوەوەیەكی ئیسرائیل بۆ پشتگیــری لە كێشەی كورد ئەوەندەی تر ڕقی دراوسێ عەرەب و تورك و فارسەكان بەرانبەر بە كورد زیاد دەكات.هەروەها ئیسرائیل لە ڕێگەی ڕاگەیاندنەكانی خۆیەوە وێنەیەكی خەیاڵی ژیانی كوردە جوویەكانی ئیسرائیل نیشان دەدات، كە لێرەدایە دەبێت كورد هەستبكات هاونیشتمانیەكی كوردی جوو لەگەڵ كەمینەكانی تری جووی ئیسرائیلدا ناچەوسێنەوەو هاوڵاتی پلە یەكن، لەكاتێكدا (كوردێكی موسڵمان) لەلایەن ئیسلامی عەرەب و فارسەكانەوە دەچەوسێنرێنەوەو هاوڵاتی پلە خوارن،كەچی وڵاتانی داگیركار دەڵێن كوردی ئیسرائیل بە فەرمی مافی نەتەوەیەتیان پێ نەدراوە لە ئیسرائیلدا، لەكاتێكدا ناتوانن دەنگێكی نارەزایی ئەوانمان پێبڵێن.
كاتی خۆی هەندێك لە بەرپرسانی ئیسرائیل و لەناویاندا سەرۆك وەزیرانی كۆچ كردووی ئیسرائیل (ئێسحاق ڕابین) لەكۆبوونەوەی مەدرید لە ساڵی (1991) بۆ ئاشتی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست،ئاماژەی كرد "بۆ نەتەوەیەكی تری هاوشێوەی فەلەستینییەكان و نمونەی بەكورد هێنایەوە و گوتی"،"گەلی كورد لە هەموو مافە سەرەكییەكانی خۆی بێبەشكراوە، لەبەر ئەوە هیچ كات پاپەند نابین بە جێبەجێكردنی ئەو مافانەی فەلەستینیەكانەوە".ئەو بەرپرسانەی ئیسرائیل سەركۆنەی ئەو وڵاتە موسڵمان نشینەیان كرد، كە دووانیان ئیسلامی عەرەبن كە كورد لەنێوانیاندلا دابەشكراوە. بەمەش ئیسرائیل بەزیاد كردنێكی ئاشكرا بۆ ئەوەی خۆی بدۆزێتەوە لە پێدانی ئەو مافانەدا و ئەم هەوڵە دەهێنێتە گۆڕێ و دیاری دەدات بە عەرەبەكان تا داوای نەكەن.
كورد زەمینەیەكی مێژوویی ئەوتۆی لەگەڵ خودی پێكهاتی نەتەوەیی ئیسرائیل هەیە، بەڵام دەوڵەتانی ئیسلامی عەرەبی نەیاری هەرجۆرە پەیوەندیەكبوون لەگەڵ ئیسرائیلد،لەگەڵ ئەوەشدا جەمال عبدولناسر دەڵێت، "كورد ئیسرائیلی دووەمە"، بۆ ئیسرائیلی دووەمە،مەگەر كورد دانیشتوانی سەر واری خۆیان نین،مەگەر كورد وڵاتی هەزاران ساڵەی خۆی نیە،ئەمەش هەموو تۆمەتێكی سەر ئیسرائیل كە عەرەبەكان دەیكەن دەداتە دواوە، ئەو تۆمەتانەش هێندە راستن، كە كورد بە ئیسرائیلی دووهەم ناو دەبەن، كورد گەلێكی ڕەسەنی ناوچەكە بووە.
ئەو دەمانەی كیانی سیاسی ئیسرائیل دادەمەزرێت، ئەزمونێكی نوێ لە بوون بە دەوڵەتدا لە بەردەم تاكی كوردیدا هۆشیاری دەدات، میكانیزمی بە دەوڵەتبوونی ئیسرائیل میكانیزمێكی ڕوون و لە پێش چاو گیراو بوو، ئیسرائیل بە كار كردن لەسەر تایبەتكارە نەتەوەییەكەی، بە كاركردن لەسەر تایبەتمەندی مێژوویی وئایینی و كەلچەری هەزاران ساڵەی خۆی، توانی خۆی لە دەوروبەر جیا بكاتەوە، لە هەمانكاتدا بۆ فەراهەم هێنانی پێكەوە ژیان و پێكەوە سیاسەتكردن و تێكەڵ بوون، پەرەی بە پەیوەندیە دیبلۆماسیەكانی دا، واتە لە زیهنیەتی سیاسی ئیسرائیلیەكاندا، تایبەتكارە نەتەوەییەكەی وخۆ جیاكردنەوە مانای خۆ داخستن و كۆتایی ئەوانی تر نەبوو،بە پێی نوێترین دیراسەی پەیمانگا دیپلۆماسیەكانی ئەمریكا تا ساڵی 2009، ئەوە سەلماوە، كە زۆرترین هەوڵی پەیوەندی نەتەوەیەك بە دونیای دەرەوەی خۆی، وڵاتی ئیسرائیل دروستی كردووە، ئەم ئەزمونەی ئیسرائیل لە ناوچەكەدا، ئەزمونێكە لەسەر بنەمای ڕێ خۆشكردن بۆ ژیان و كەڵك وەرگرتنە لە ئەزمونە مێژووییەكان، نەتەوەیەك هێندەی خۆ جیاكردنەوە لە پێش چاو دەگرێ، دەكرێ هێندەش پێكەوەیی و پەیوەندی زیندو ڕابگرێ، كە هەردوو بارەكە لە ئیسرائیلدا ئامادەییان هەیە.
مەولوود ئافەند
مەسەلەی ترسی كورد لە دروستبوونی پەیوەندی رۆشنبیری و سیاسی و كولتوری لەگەل كیانی جوو بۆتە ترسێكی گەورە، كە بەشێكی سەرەكی پەیوەندی بە نەبوونی كیانێكی سەربەخۆی كوردەوە هەیە،كە دوای سەدەیەك لە بەخۆدان و خەبات،ئێستاش هەر گەورەترین نەتەوەی بی دەوڵەتە لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا،بۆیە لێردا هەوڵدەدم باسی چەند هۆكاری سەرەكی ئەو گرفتانەی بەردەم دروستبوونی ئەو پەیوەندیە بكەم لەلایەن وڵاتانی داگیركەر كوردستان و هەروەها كێشە و گرفتی ناو پارت و لایەنە سیاسیەكانی كورد بەگشتی لە مەسەلەی نزیكبوونەوە لە ئیسرائیل.
لە دوای ڕێككەوتننامەی سایكس بیكۆی 1916، كە ئەمەش بەشێكە لە تیرۆری فیكری عەقڵی كوردو تێكدانی بنەما زانستیەكانی مێژووی كورد، هەروەها زۆربەی زۆری ڕێكخراوە كوردییەكان لە ژێر كاریگەری ئایدولۆژیای ماركسیستی دابوونە و باڵی چەپڕەویان بەسەردا زاڵ بوو،ئەوەیش وایكردووە كەهەست بەیەك چارەنووسی بكەن لەگەڵ ئەو گەلانەی كە رووبەروی ئیمپریالیزمی نوێ بوونەتەوە، ئەوان لە ئایدۆلۆژیای عەرەب و فارس و توركی داگیردا،ئەوەیان بۆ پێناسەكراوە كە ئیسرائیل مایەی دابەشبوونیانە،لەكاتێكدا خودی ئەوانن ساڵانێكە لەسەر سفرەی خێرو خێراتی كوردن، ئەوانەن كە مامۆستای ئەو مەعریفە مەنگۆلەن كەتا ئەمرۆ تاكی كوردی پێگۆشدەكەن،كە بۆتە دوژمنێكی هاوبەش بۆ هەموو لایەك بۆ ماوەی چەندین ساڵ. زۆربەی ڕێكخراوە كوردییەكان ئەو هەوڵانەی ئیسرائیلیان داوەتە دواوە كە خەریك بووە لە ڕێگەی تایفەگەریەوە لەناوچەكەدا دروستیان بكات.یان لەڕێگەی سود وەرگرتن لە مامەڵە نادیموكراتییەكان كە لەلایەن حكومەتە داگیــركەرەكانەوە ڕووبەڕووی كورد بوونەتەوە، ئەمەش بۆتە هۆی جێگیــربوونی ئیسرائیل و بەرژەوەندییەكانی لەم وڵاتەدا.ئەوان (وڵاتانی دراوسی) وا دەزانن ئیسرائیل هەمیشە خەریكی نەخشەكێشانی جەنگە لەناوچەكەدا، جا بۆ بەرژەوەندی خۆی بێت یان بۆ وڵاتانی تر بێت، لەبەر ئەوە ئیسرائیل تاوانبار ئەكەن بەوەی كە مافی عەرەب و فارس و تورك دەدات بۆ لێدانی كوردەكان، ئەمەش لەڕێگای بەكاربردنی عەقڵیەتی شۆفینستانەو پاڵنان بەو دەوڵەتانەوە بۆ سەركوتكردنی كوردو گوێ نەدان بە مافەكانی، لەلایەك و لەلایەكی تریشەوە پشتگیــری لەو كاردانەوەی كوردەكان دەكات و هەوڵی بەرفراوان كردنی دەدات، گەلی كورد و جوو دوو گەلی دێرینی ناوچەكەن، ئایا دەكرێ كێشە نەتەوەییەكەیان بە پێی خواستی ئیسرائیل چارەسەر بكرێت.بۆچی بەردەوام هەر هاتنە ناوەوەیەكی ئیسرائیل بۆ پشتگیــری لە كێشەی كورد ئەوەندەی تر ڕقی دراوسێ عەرەب و تورك و فارسەكان بەرانبەر بە كورد زیاد دەكات.هەروەها ئیسرائیل لە ڕێگەی ڕاگەیاندنەكانی خۆیەوە وێنەیەكی خەیاڵی ژیانی كوردە جوویەكانی ئیسرائیل نیشان دەدات، كە لێرەدایە دەبێت كورد هەستبكات هاونیشتمانیەكی كوردی جوو لەگەڵ كەمینەكانی تری جووی ئیسرائیلدا ناچەوسێنەوەو هاوڵاتی پلە یەكن، لەكاتێكدا (كوردێكی موسڵمان) لەلایەن ئیسلامی عەرەب و فارسەكانەوە دەچەوسێنرێنەوەو هاوڵاتی پلە خوارن،كەچی وڵاتانی داگیركار دەڵێن كوردی ئیسرائیل بە فەرمی مافی نەتەوەیەتیان پێ نەدراوە لە ئیسرائیلدا، لەكاتێكدا ناتوانن دەنگێكی نارەزایی ئەوانمان پێبڵێن.
كاتی خۆی هەندێك لە بەرپرسانی ئیسرائیل و لەناویاندا سەرۆك وەزیرانی كۆچ كردووی ئیسرائیل (ئێسحاق ڕابین) لەكۆبوونەوەی مەدرید لە ساڵی (1991) بۆ ئاشتی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست،ئاماژەی كرد "بۆ نەتەوەیەكی تری هاوشێوەی فەلەستینییەكان و نمونەی بەكورد هێنایەوە و گوتی"،"گەلی كورد لە هەموو مافە سەرەكییەكانی خۆی بێبەشكراوە، لەبەر ئەوە هیچ كات پاپەند نابین بە جێبەجێكردنی ئەو مافانەی فەلەستینیەكانەوە".ئەو بەرپرسانەی ئیسرائیل سەركۆنەی ئەو وڵاتە موسڵمان نشینەیان كرد، كە دووانیان ئیسلامی عەرەبن كە كورد لەنێوانیاندلا دابەشكراوە. بەمەش ئیسرائیل بەزیاد كردنێكی ئاشكرا بۆ ئەوەی خۆی بدۆزێتەوە لە پێدانی ئەو مافانەدا و ئەم هەوڵە دەهێنێتە گۆڕێ و دیاری دەدات بە عەرەبەكان تا داوای نەكەن.
كورد زەمینەیەكی مێژوویی ئەوتۆی لەگەڵ خودی پێكهاتی نەتەوەیی ئیسرائیل هەیە، بەڵام دەوڵەتانی ئیسلامی عەرەبی نەیاری هەرجۆرە پەیوەندیەكبوون لەگەڵ ئیسرائیلد،لەگەڵ ئەوەشدا جەمال عبدولناسر دەڵێت، "كورد ئیسرائیلی دووەمە"، بۆ ئیسرائیلی دووەمە،مەگەر كورد دانیشتوانی سەر واری خۆیان نین،مەگەر كورد وڵاتی هەزاران ساڵەی خۆی نیە،ئەمەش هەموو تۆمەتێكی سەر ئیسرائیل كە عەرەبەكان دەیكەن دەداتە دواوە، ئەو تۆمەتانەش هێندە راستن، كە كورد بە ئیسرائیلی دووهەم ناو دەبەن، كورد گەلێكی ڕەسەنی ناوچەكە بووە.
ئەو دەمانەی كیانی سیاسی ئیسرائیل دادەمەزرێت، ئەزمونێكی نوێ لە بوون بە دەوڵەتدا لە بەردەم تاكی كوردیدا هۆشیاری دەدات، میكانیزمی بە دەوڵەتبوونی ئیسرائیل میكانیزمێكی ڕوون و لە پێش چاو گیراو بوو، ئیسرائیل بە كار كردن لەسەر تایبەتكارە نەتەوەییەكەی، بە كاركردن لەسەر تایبەتمەندی مێژوویی وئایینی و كەلچەری هەزاران ساڵەی خۆی، توانی خۆی لە دەوروبەر جیا بكاتەوە، لە هەمانكاتدا بۆ فەراهەم هێنانی پێكەوە ژیان و پێكەوە سیاسەتكردن و تێكەڵ بوون، پەرەی بە پەیوەندیە دیبلۆماسیەكانی دا، واتە لە زیهنیەتی سیاسی ئیسرائیلیەكاندا، تایبەتكارە نەتەوەییەكەی وخۆ جیاكردنەوە مانای خۆ داخستن و كۆتایی ئەوانی تر نەبوو،بە پێی نوێترین دیراسەی پەیمانگا دیپلۆماسیەكانی ئەمریكا تا ساڵی 2009، ئەوە سەلماوە، كە زۆرترین هەوڵی پەیوەندی نەتەوەیەك بە دونیای دەرەوەی خۆی، وڵاتی ئیسرائیل دروستی كردووە، ئەم ئەزمونەی ئیسرائیل لە ناوچەكەدا، ئەزمونێكە لەسەر بنەمای ڕێ خۆشكردن بۆ ژیان و كەڵك وەرگرتنە لە ئەزمونە مێژووییەكان، نەتەوەیەك هێندەی خۆ جیاكردنەوە لە پێش چاو دەگرێ، دەكرێ هێندەش پێكەوەیی و پەیوەندی زیندو ڕابگرێ، كە هەردوو بارەكە لە ئیسرائیلدا ئامادەییان هەیە.
مەولوود ئافەند
تێبینی: ئەم بابەتە گۆڤاری ئیسرائیل-كورد ژمارە 23دا بلاوکراوەتەوە.
------------------------
پارتەكانی رۆژهەڵات روو لە ئیسرائیل دەكەن
حیزبی دیموكراتی كوردستان دوای پژاك داوای یارمەتی لە ئیسرائیل دەكات
لەدوای راگەیاندنی دەوڵەتی سەربەخۆی ئیسرائیل، ڕیكخراو و دامەزراوەكانی ئیسرائیلی و جوولەكە لە ئێراندا هەوڵەكانی خۆیان بە شێوەیەكی فەرمی لە ناوخۆی ئێراندا دەستپێكرد.
ئاژانسی جیهانی جوولەكە دەتوانرێت بە یەكێك لە چاڵاكترین ڕیكخراوەكانی جوولەكە لە هەموو جیهاندا بژمێردرێت بۆ كۆكردنەوەی جوولەكەكان و هەروەها چوون ناو ڕێكخراوە سیاسیەكان، ئەوەش بە تایبەت لە قۆناغی بەر لە شۆڕشی ئیسلامی ئێران ئاژانسی جیهانی جوولەكە بە شێوەیەكی ئاكتیڤ لە ئێراندا كاری دەكرد، ئەو ئاژانسە كە لە ساڵی (1897) دوای بەرێوەچوونی یەكەم كۆنگرەی زایۆنێزم دامەزراوە، ئەركی سەرەكی ئەو ئاژانسە ڕاكیشان و كۆكردنەوەو گۆاستنەوەی جوولەكەكان بوو لە هەموو جیهاندا بۆ سەر خاكی ئیسرائیل، هەندێك لە بەڵگەنامە مێژووییەكان ئاماژە بۆ ئەوە دەكەن كە ئاژانسی جوولەكە سالێك پێش دامەزراندنی دەوڵەتی ئیسرائیل لە ئێراندا كارو چالاكی هەبووە، لە سەرەتاكانی بەر لە شۆڕشی ئیسلامی حیزبی توودی ئێران توانی پەیوەندی باش دروستبكات لەگەڵ ئەو ئاژانسە و بەشێكی هەرەزۆری سەركردایەتی حیزبی توودی ئێران كاریان لەگەڵ ئیسرائیل دەكرد و لە ناوە ئەمەیشدا پارت ولایەنە چەپ و ماركسیەكان توانیان لە ڕیگەی ئاژانسی جیهانی جوولەكە یارمەتی باش لە ولاتی ئیسرائیل وەربگرن.
دوای سەركەواتنی شۆرشی ئیسلامی مەیدانی ئەو حیزبانە بۆ چالاكی لە ناوخۆی ئێراندا زۆر سنووردار كرا بۆیە هەموویان بە ناچاری پەنایەن بۆ دەرەوەی ئێران برد و لە ناو ئەوەیشدا حیزبە چەپەكانی كە هەڵگری پەیامیكی ماركسیزم و ناسیۆنالێزمی بوون ، وەك كۆمەڵەكان و حیكمەتیستیەكان كە تا ئەو كات مەنسووری حیكمەت سەركردایەتی دەكرد و خاوەنی ڕێباز و ئایدۆلۆژییەكی تایبەتی حیكمەتیستی بوون لە دەرەوەی ئێران لەگەڵ ئاژانسی جیهانی جوولەكە كاریان دەكرد.
سەرەتای نزیكبوونەوی پارتەكانی رۆژهەڵات لە ئیسرائیل
پارتەكانی رۆژهەڵاتی كوردستان كە ساڵانێكە لە خەبات و بەرخۆدانی دانە بۆ وەدست هێنانی مافی كورد لە چوارچێوەی ئێرانێكی فیدراڵ و دیموكراتیكدا، بەشێكی هەرە زۆری ئەو پارتانە لە چوارچێوەی پەیوەندییەكانی سیاسی و دیپلۆماسی خۆیان زیاتر لە ئەمریكا نزیك بوون، لە دوای پرۆسەی ئازادیەوە و هاتنی هێزەكانی ئەمریكا بۆ عێراق و گۆڕانكاری لە ستاتۆی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست كە لە عێراقەوە دەستی پێكرد، خەوەنی هەرە مەزەنی ئەو پارتانە هێرشی ئەمریكا بۆ سەر ئێران و گۆڕانكاری لە ئێراندا بوو، بۆیە ئۆپۆزسێۆنی ئێران و كورد هەموو لە چاوەرۆانی ئەو هێرشەدا بوون، لە لایەكی ترەوە بوونی هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق و ئەگەرەكانی هێرش بۆ سەر ئێران بۆچوونێكی وای لە ئەو حیزبانە دروستكردبوو كە دەبێ بە هەموو شێوەیەك پەیوەندییەكانی خۆیان لەگەڵ ولاتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا بە هێز بكەن، بۆ ئەو مەبەستەش چەندین جار سەركردەكانی ئەو حیزبانە سەردانی ئەمریكایەن كرد بۆ وەرگرتنی یارمەتی و خۆ پر چەككردن لە دژی ئێران.
هاوكات لەگەڵ دەنگۆی هێرشی ئەمریكا بۆ سەر ئێران، بەڵام دوای گۆڕانكاری ستراتێژی لە پرۆژەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا تەواویی خەونەكانی ئەو حیزبانە بۆ سەراب و نەیانتوانی هیچ شتێك قازانج بكەن لە ئەمریكا، بۆیە بە ناچاری بۆ وەرگرتنی یارمەتی روویان لە وڵاتی ئیسرائیل كرد، لە لایەكی تر بەهێزبوونی پەیوەندییەكانی حكوومەتی هەرێمی كوردستان لەگەڵ ئێران كاریگەری خستە سەر یارمەتیەكانی یەكێتی و پارتی بۆ ئۆپۆزسێۆنی رۆژهەڵاتی كوردستان و بە ناچاری حیزبەكانی رۆژهەڵات بۆ وەدستهێنانی یارمەتی ماڵی و لۆجستیكی لە هەوڵی نزیكبوونەوە دابوون لە ئیسرائیل. سەرەتای لەو چەند ساڵەی دواییدا پارتی ژیانی ئازادی كوردستان پژاك وحیزبی دیموكراتی كوردستان نەرێتی پەیوەندییە سیاسیەكانی خۆیان گۆریووە و لە هەوڵی نزیكبوونەوە لە وڵاتی ئیسرائیل دانە.
لەو چوارچێوەیەدا یەكەم دەستپێشخەری لە لایەن پارتی ژیانی ئازادی كوردستان (پژاكە)وە كرا، بۆ نزیكبونەوە لە ئیسرائیل و داوای هاوكاری كردن لەو وڵاتە كە ئەویش بەرپرسێكی باڵای ئیسرائیل ( یۆسی ملمان) سەرۆكی سەنتەری لێكۆڵینەوەی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و دۆسییەی ئەمنی ئیسرائیل لە ناوچەکدا بە شێوەیەكی ئاشكرا باسی پەیوەندی ئەو پارتە و هەروەها وەرگرتنی یارمەتی مادی وچەك و لۆجستیكی لەلایەن ئیسرائیلەوە بۆ پارتی ژیانی ئازادی كوردستان (پژاك) كردبوو.
حیزبی دیموكراتی كوردستان لە دوای پژاك پەیوەندی لەگەڵ ئیسرائیل دروست دەكات
كۆنفرانسی ساڵانەی پارتی كرێكاری بریتانیا كە ئێستا دەسەڵاتی ئەو وڵاتەی بە دەستەوەیە لە شاری توریستیی "برایتۆن"ی ئەو وڵاتە بۆ گفتوگۆ كردن لەسەركۆمەڵێك بابەتی نێودەوڵەتی دەستی پێكرد. لەسەر بانگهێشتی پارتی كریكاری بریتانیا شاندێك لە (حیزبی دیموكراتی كوردستان) بالی مامۆستا حەسەنزادە، كە لە "خالید عەزیزی"وەك سكرتێری تازەی ئەو حیزبە لە دوای ئینشقاقەكە هەلبژیرداروە،لەگەڵ نوێنەری ئەو حیزبە لە بریتانیا بەشداری ئەو كۆنفرانسە بوونە.لە كۆنفرانسی ئەمساڵدا بە گشتی(277) حیزب و نوێنەرایەتی رێكخراوە نێونەتەوەییەكان وەك میوان بەشدار بوون.
خالید عەزیزی سكرتێری حیزبی دیموكراتی كوردستان (بالی مامۆستا عەبدولڵاحەسەنزادە) لە كۆنفرانسی ساڵانەی حیزبی كرێكاری بریتانیا(لیبراڵ پارتی) لە سەر مەسەلەی كێشەی كورد لەگەڵ دەسەڵاتی كۆماری ئیسلامیدا و هەروەها هەوڵەكانی ئۆپۆزسێۆنی ئێران بە زیارتر گوشار خستنەسەر ئێران و دوایین ئاڵوگۆڕەكانی ناوخۆی ئێران خستە بەر باسەوە.
هەر لە پەراوێزی كارەكانی كۆنفرانسی ساڵانەی پارتی كرێكاری بریتانیا خالید عەزیزی لەگەڵ "دیوید میلیباند" وەزیری دەرەوەی بریتانیا‌و "ئێهود باراك" وەزیری بەرگری ئیسرائیل دانیشتنی هەبووە،لە سەر خەباتی حیزبی دیموكراتی كوردستان (ئێران) لە بارەی چارەسەر كردنی پرسی كوردو دەسەڵاتی كۆماری ئیسلامی.
كۆبوونەوەكەی (خالید عەزیزی) و(ئیهود باراك) رووبەرووی رەخنەی توندی ئەندامانی حیزب دەبێتەوە
ئەمە لە كاتێكدایە كە بەردەوام كۆماری ئیسلامی ئۆپۆزسیۆن‌و بەر هەڵستكارانی خۆی بەوە تۆمەتبار كردووە، كە لە لایەن ئیسرائیلەوە یارمەتی دەكرین و ئیسرائیل لە هەوڵی بەهێزكردنی ئۆپۆزسێۆنی ئێرانی بە گشتی و كورد بە تایبەتی دایە و لە هەموو روویەكەوە ئاسانكاریان بۆ دەكات تا بتوانن لە دژی كۆماری ئیسلامی شەڕ بكەن. بەرپرسێكی بالای ئەو حیزبە لە لیدوانیكی تایبەت بۆ "سڤیل" گوتی، حیزبی دیموكراتی كوردستان (حدك) لە دوای ئینشقاقەكەی كۆنگرەی (14)ی، رووبەروی كۆمەڵێك كێشە و ناكۆكی ناوخۆیی بوویەوە، ئەو ناكۆكیەناش كاریگەری هەبوو بەر سەر خەباتی سیاسی و ریكخستنی ناوخۆ و هەروەها پەیوەندییە دیپلۆماسیەكانی لە گەڵ ولاتانی دەرەوە، لە لایەكی تر لەبەر ئەوەیش كە سالانێكە لە ناو كەمپەكاندا بی هیچ جمووجۆلیكی چەكداری ماوەتەوە و ژمارەیەكی زۆر لە كادیر و ئەندامانی تەنیا لە كەمپدا پەروەردە دەكرین و لە لایەكی ترەوە نەبوونی سەرچاوەیەكی باشی ماڵی بۆ حیزب و نەبوونی سەرمایەگوزاری وای كردوە كە حیزبی دیموكراتی كوردستان دەبی بەدوای گەرەنتی و ئیمكاناتی پیوەیستدا بیت، ئەو هەروەها ئاماژە بەوەیش كرد كە ئەو بڕە پارەی مانگانە لە لایەن پارتی وەریدگرن ناتۆانی بەشی هەموو پیداویستیەكانی حیزب بكات و بە تایبەت كە ئیستا ئێمە كاناڵی تەلەفزیۆنی تایبەت بە خۆمان كردۆتەوە و ئەوەش پارەیەكی زۆری دەوی مانگانە.
خالید عەزیزی رووبەرووی رەخنەی توندی ئەندامانی سەركردایەتی دەبێتەوە
پاش ئەم دیدارەی خالید عەزیزی لەگەڵ ئێهود باراكدا هەم لە ناوخۆی حیزب و هەمیش لە ئاستی ئەندامانی سەركردایەتی ئەو حیزبە تووشی كۆمەلێك رەخنەی توند بوویەوە، ئەو دیدارەی سكرتێری حیزبەكەیان بە دژی جووڵانەوەی مەدەنی خەڵكی كورد لە رۆژهەلاتی كوردستان لە قەڵەمدا، گروپێكیش بە پێچەوانەوە لەسەر ئەو بروایە بوون، كە ئەم دیدارە بە مانای وەرچەرخانێكی گەورەیە لە دیپلۆماسی حیزبی دیموكراتی كوردستان دا كە بە دەرێژایی نیو سەدە لە خەبات تا ئێستا نەیتوانیوە پەیوەندییە سیاسی و دیپلۆماسیەكانی لەگەڵ ولاتانی دەرەوە بەهێز بكات.
كۆنفرانسی لیبرال پارتی وەك تریبوونێك بۆ زیاتر ناساندن‌و باس كردن لە كێشەی كوردو دەرخستنی هەرچی زیاتری راستییەكانی پێوەندیدار بەم مەسەلەیە لەگەڵ نوێنەرانی حیزبە نێونەتەوەییەكان‌و نوێنەرانی وڵاتانی دونیا كەڵكی لێ وەربگیرێ، بۆیە حیزبی دیموكراتی كوردستانیش گرنگییەكی تایبەتی پێدا‌و بە هەیئەتێكی پایەبەرز بەشداری لەو كۆنفرانسەدا كرد.
حیزبی دیموكراتی كوردستان پاش كۆنگرەی چواردە كۆمەڵێك هەنگاوی لە پێناوی دەست پێكردنی قۆناغێكی نوێ لە خەبات لە رۆژهەڵاتی كوردستاندا هەڵگرت‌و رایگەیاند كە بۆ بەرەوپێش بردنی پرسی كورد لە هەموو شێوازەكانی خەبات كەڵك وەردەگرێ. بەشداریی "حدك" لە كۆنفرانسی ساڵانەی پارتی كرێكاری بریتانیا دەكرێ وەك بەرەو پێشچوون و وەرچەرخانێك لە رووی دیپلۆماسییەوە چاو لێ بكرێ. هەر چەندە ئەو كۆبوونەوەیە لەگەڵ وەزیری بەرگری ئیسرائیل ئیهود باراك لە رۆانگەی ئەندامانی سەركردایەتی ئەو حیزبەوە بە هەڵەیەكی كوشەندە چاو لیدەكرێت و پیانوایە ئەو دانیشتنە لەگەڵ ئیهود باراك دا مەشروئیەت دەداتە كۆماری ئیسلامی بۆ ئەوەی لە ناوخۆ ئەندام و لایەنگرانی ئەو حیزبە بە تاوانی پەیوەندی لەگەڵ ئیسرائیل رووبەرووی سەزای توند ببنەوە و بە تایبەتی خەباتی ڕیكخراوە مەدەنییەكان لە ناوخۆی ئێران مە لەم ساڵانەی دواییدا پێشكەوتنی بەرچاوی بەخۆیەوە بینیووە.
كۆمەڵگای جیهانی تا ئێستا كێشەكانی ئێرانی زیاتر لە چوارچێوەی كێشەی ئەتۆمی‌و هەندێ ئاژاوە گێڕیدا كورت كردۆتەوەو لە پەنای ئەمەدا گرنگیی بە مافەكانی مرۆڤ و مافی نەتەوەكان نەداوە. ئەوەی كە سكرتێری گشتی حیزبی دیموكراتی كوردستان لە وەها كۆنفرانسێكدا هەوڵ دەدا روانگەی دونیای دەرەوە بەرامبەر بە ئێران لە چوارچێوەی كۆمەڵێك لێكدانەوەی نەریتی‌و سنوورداردا دەرباز بكا. لە راستیدا ئەم جۆرە هەوڵانە لەوەوە سەرچاوە دەگرێ كە پێویستە دونیای دەرەوە لە روانگەیەكی واقیعبینانەوە، هەموو تایبەتمەندی و جیاوازییەكانی كۆمەڵگای ئێران لە بەرچاو بگرێ. ئەگەر پرسی دیموكراتیزەكردنی ئێران بۆ كۆمەڵگای جیهانی ببێ بە بابەتێكی جیددی، دەكرێ بڵێین قۆناغێكی نوێ لە خەباتی نەتەوەكانی لە ئێران دست پێ دەكا. ئەمەش كاتێك مسۆگەر دەبێ كە چیدیكە نەهێڵین دونیای دەرەوە كێشەكانی ئێران لە كێشەی ناوكیدا كورت بكاتەوەو سەقامگیر كردنی دیموكراسی لەو وڵاتە ببێتە بابەتی سەرەكی.
تێبینی: ئەو راپۆرتەم دوو ساڵ پێش ئێستا لە گۆڤاری سڤیلدا بلاوکردۆتەوە،دیار رووبەروی رەخنەی زۆر توند بووەوە
----------------------------------
سەرچاوەیەكی ئاگاداری نزیك لە سەركردایەتی یەكێتی نیشتمانی كوردستان ئەوەی دركاندووە كە لەسەردانی وەفدێكی بالای حكوومەتی هەرێمی كوردستان بۆ تارانی پایتەختی ئێران،لە دانیشتنێكدا لەگەل بەرپرسێكی بالای هەواڵگریی ئێران،ئەو بەرپرسە ئێرانییە پرسیاری لەو بەرپرسە كوردە دەكات كە ئایا یاسای رۆژنامەنووسانی كوردستانتان بە وردیی خوێندۆتەوە؟بەرپرسە كوردەكەش لە وەڵامدا دەڵیت بەڵێ جارێكم خوێندۆتەوە.بەریرسە هەواڵگرییە ئێرانییەكەش لە وەلامدا پێی دەڵێت من زیاتر لە بیست جارم خوێندۆتەوە بەم یاسایە و
بە رێگەی رۆژنامەگەرییەوە دەرفەتێكی باش هەیە كە بەم رێكەیەوە لە ئێوە بدرێت،لە درێژەی قسەكانیدا ئەو بەرپرسە بالا هەواڵگرییە ئێرانییە گووتوویەتی لە كاتی خۆیدا كات و پلان و خەڵكێكی زۆر و پارەیەكی زۆرمان پێویست یوو بۆ ئەوەی بتوانین لە پێگەی هەرێمی كورستان بدەین،بەڵام لە ئێستادا كارەكە زۆر ئاسانتر بووە،بەپێدانی 500$ لەسەر پەرلەمانتارێك دەنووسرێت و دەشكێندرێت،بە 700 دۆڵار بۆ وتاریك لەسەر وەزیرێك و بۆ بەرپرسە باڵاكانی تریش 2000 دۆڵار
دەدەین و بە سانایی ئامانجەكانی خۆمان دەپێكین....!!!!
سەرچاوە: گۆڤاری شەپۆڵ
-----------------------
ئامانجەكانی دەزگای دۆستایه‌تی ئیسرائیل-كورد
دۆستایه‌تی ئیسرائیل-كورد دەزگەیەكە سەرەتاكانی ساڵی 2009 لەلایەن بەڕێزی داوود باغستانی هاتە دامەزراندن، بەڵام تا ئێستە لەلایەن حكوومەتی هەرێمەوە وەك ناوەندێكی رەسمیی نەناسراوە. ئیسرائیل-كورد پەیامێكی دیار و بەرچاوی هەڵگرتووە و كار لەسەر بەرژەوەندییە هاوبەشەكانی ناڤبەر ئیسرائیل و كوردستان دەكات و چەند پرسگەلێكی تری نێوان ئەو دوو لایەنە بەگرینگ وەردەگرێ.
ئەو دەزگەیە هەوڵ دەدات ئەوە روون بكاتەوە كە بۆچی نابێ ئێمە شانازی بەمێژوو، كولتوور، دۆستان و تواناكانی خۆمان بكەین، چونكە سەرجەم گەلانی تری دنیا ئەو قۆناخەی ئێستەی ئێمەیان بڕیوە و تێپەڕاندووە.
كورد، هێزێكی باشی هەیە بۆ ئەوەی سوود لە ئیسرائیل وەربگرێ و دواتر لە ئەمەریكا بۆ ئەوەی بەرەو سەربەخۆیی هەنگاو بنێ، لەو نێوەندەدا كۆمەڵێك دەرفەتی باشی هاوكاری لە نێوان كوردستان و ئیسرائیلدا هەیە.
هەردوو لایەنی كورد و ئیسرائیل لەلایەن دوژمنانی توندڕۆی خۆیانەوە چەوساونەتەوە و كەوتوونەتە ژێر هەڕەشەی جۆراوجۆری لایەنەكان و دوژمنانی هاوبەشیان. زۆربەی عەرەبەكان و رێژیمی ئێستەی ئێران و تیرۆریستەكان گەمارۆی كورد و جوویان داوە، بۆیە پێویست دەكات فۆبیای پێگەیشتن و پێوەندیی هەردوو لایەنی ئیسرائیلی و كوردستانی بشكێ و ئەو پێوەندییە ساز بكرێ.
كرانەوەی سیاسیی نێوان ئیسرائیل و كوردستان دەكرێ وەك بەرژەوەندیی هەردوولایەن بێتە دانان. كوردستانێكی بەهێز لە ناوچەكەدا دەتوانێ فشار بخاتە سەر ئێران، توركیا و عەرەبەكان. ئیسرائیل لە چەند بەرەیەكدا دژی دوژمنانی ئێستەی لە شەڕ دایە، واتە كورد دەتوانێ لەوبارەیەوە هاوكاری و پاڵپشتی بێ و بچێتە بەرەی ئیسرائیل و هاوكاری لایەنی ئیسرائیلی بكەن دژی ئەو وڵات و لایەنانەی هەولێ سڕینەوە و نەهێشتنی كورد و ئیسرائیل دەدەن.
لەلایەكی ترەوە، ئیسرائیل دەكرێ وەك نموونەیەك لە ئاوارەیی بۆ كوردان بێتە دانان، چونكە لە سەرەتاوە جووەكان وەك كورد بێ ماڵ و حاڵ بوون و شوێنێك نەبوو تێیدا بژین، بەڵام ئەوان یەكیان گرت و ئەقڵ و هزریان خستە خزمەت پاراستنی خۆیان.
ئیسرائیل لە دۆخی هەستیاری كورد تێ دەگات، واتە دەزانێ چون چارەسەریش بكات. كورد پێویستی بە وڵاتەیە بۆ ئەوەی سەرجەم پێكهاتە جۆراوجۆرەكانی خۆی كۆی سەر یەكتری بكاتەوە و كوردانی پەڕیوەی بەشەكانی تری دنیا بخاتەوە سەر نیشتمانی كورد. كورد مافی خۆیەتی وەك نەتەوەیەك لە وڵاتێكدا بژی و بۆ ئەو مەبەستە ئیسرائیل و جوو بە نموونە وەربگری.
ئەوە مەبەست و ئامانجی دەزگەی ئیسرائیل-كوردە و ئاشكرایە و لە سەرجەم قسە و گوتاری رۆژانەی هەر كوردێكدا رەنگ دەداتەوە.
دۆخی ئێستەی دەزگەی ئیسرائیل-كورد
هەرێمی كوردستان وەك بەشێك لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لەلایەن ئایدیۆلۆجی ئیسلامیی وڵاتانی دراوسێ گەمارۆ دراوە، بەتایبەت لە عێراقدا كە بە دۆخێكی هەستیاردا تێدەپەرێ و ئێمەش لەو ناوچەیە هەڵكەوتووین.
لە سەرەتاوە نووسینی وشەی ئیسرائیل لەسەر رۆژنامە یان گۆڤارێك لە هەولێری سەر بە عێراقی ئیسلامی زۆر مەترسیدار و بە فۆبیا دەهاتە دانان.
ئێستە دۆخی ئیسرائیل-كورد لە هەرێمی باشترە و هۆكارەكەی رۆڵی دەزگاكەمان بۆ تێگەیشتنی خەڵك لە پرسەكە دەگەڕێتەوە و رەزامەندیی زیاتر لەسەر پەسندكردنی پێوەندیی دوو نەتەوەی كورد و جوو ئێستە لە كوردستان زیاترە.
حكوومەتی هەرێمی كوردستان بە شێوەی راستەوخۆی هیچ گرینگییەی بە دەزگەكە و چالاكییەكانی نەداوە، بەڵام هەندێك نیشانە هەن ئاماژەن بەوەی بەرپرسانی رەسمیی لە دوورەوە و بەنهێنی چاودێریی كارەكانی ئێمە دەكەن.
دۆخی ئابووری و داراییی دەزگە باش نییە و پێویستیی بەپاڵپشتیی زیاتر هەیە بۆ ئەوەی بتوانێ مەبەست و ئامانجە سەرەكییەكانی خۆی سەر بخات.
بارودۆخی ئەمنی و تەناهیمان خراپە و بەرەوڕووی هەڕەشەین، بەڵام ئێمە تا ئێستە توانیومانە خۆمان بپارێزن و بەشێوەیەكی تاكەكەسی ئاگەداری خۆمان بین، بێ ئەوەی حكوومەتی هەرێم و هیچ لایەنێكی تری حكوومەتی هەرێمی كوردستان لەوبارەیەوە هاوكاری تایبەت و راستەوخۆمان بكات.
ئامانج و مەبەستە سەرەكییەكانی ئێمە:
كۆمەڵێك مەبەست و ئامانج و پرسگەل هەن كە لەلایەن دەزگەی ئیسرائیل-كوردەوە لە هەرێمەكەدا كاریان لەسەر دەكرێ، لێرەدا هەموویان لە 15 خاڵدا كوورت كراونەتەوە و دەتوانین وەك ئامانجە سەرەكییەكانی خۆمان و سیاسەتی دەزگە ناوی ببەین:
دڵنیاكردنەوەی حكوومەتی هەرێمی كوردستان لەوەی گەشەكردنی ئێمە و پەرەسەندنمان زیان بەو ناگەیەنێ و تەنانەت بۆ داهاتووی ئەوانیش سوودمەند دەبێ.
پاراستنی بەرژەوەندییە هاوبەشەكانی ئیسرائیل و كورد لە هەرێمەكەدا گرینگترین مەبەست و ئامانجی دەزگاكەیە.
هەوڵی كۆكردنەوەی سەرجەم ئەو سەرچاوە مێژوویییانە دەدەین كە پێوەندییان بە رووداوەكانی رابردووی كورد و جووەوە هەیە.
ئەو رووداوە مێژویییانە دەخەینە روو كە بەشێوەیەكی هاوبەش تووشی كورد و جوو بوونەتەوە.
دۆزینەوەی ئەو سیاسەتوانە كورد و جووانەی بڕوایان بەبوونی پێوەندیی بەهێزی نێوان دوو نەتەوەدا هەیە.
روونكردنەوە و یەكخستنی ئەو خەڵكە رۆشنبیر و ئەكادیمییانەی كە لەبارەی پێوەندیی كورد و جوو دەزانن.
ئامادەكردنی پڕۆژەیەكی تایبەت بە دۆستایەتیی كورد و جوو بۆ رێكخراو و ناوەندە نێودەوڵەتییەكان و ئاگەداركردنەوەی لە بوونی پرسێكی لەو شێوەیە لە كوردستان.
دۆزینەوەی بەڵگەی باوەڕ پێكراو و قسەكردنی ئەو خەڵكانەی ئاگەداری پێوەندیی كورد و جوون و كردنیان بە بەڵگەی مێژوویی.
ئاشكراكردن و لەقاودانی ئەو هۆكارانەی كە بەڕاستی رێگە لە هاتنە ئارای پێوەندیی كورد و ئیسرائیل و دۆستایەتیی ئەو دوو لایەنە دەگرن.
دەستنیشانكردنی خاڵە لاواز و بەهێزەكانی كورد و جوو و هاوكات كاركردن لەسەر خاڵە بەهێزەكان و بەهێزكردنی لایەنەكانی تری پرسەكە.
دیاریكردنی رۆژێكی جیهانیی تایبەت بە رۆژی دۆستایەتیی كورد و جوو.
دانانی پلان بۆ سازدانی چالاكییەكانی وەك سێمینار و كۆنفرانس لەبارەی پرسەكان.
خۆپاراستن و دووركەوتنەوە لە هەرجۆرە كێشەیەكی پێوەیست بە ئاینەكان و لەوانە مسوڵمانان و كریستیانەكان.
تێكەڵبوون لەگەڵ ئەكادیمییەكانی عەرەب و هەروەها ئەوانەی كورد و جوو وەك دوو نەتەوەی سەربەست و سەربەخۆ دەناسن بەبێ هیچ جۆرە چەوسانەوە و داگیركارییەك.
پێشاندانی ئەو مەبەستەمان كە ئێمە كار دەكەین و هەوڵ دەدەین بۆ ئەوەی نەتەوەكەمان لەژێر داگیركاری رزگار بكەین و بەڕاستی هیچ مەبەستی ترمان نییە.
چالاكییەكانی ئێمە:
لێرەدە باس لە چەند كار و چالاكیی سەرەكیی دەزگەی ئیسرائیل-كورد دەكەین لە ماوەی یەكساڵ و نیوی رابردوودا:
گۆڤاری ئیسرائیل-كورد:
دەرچوونی 20 ژمارەی گۆڤاری ئیسرائیل-كورد و بەردەوامبوون لەسەر دەركردنی.
دەرچوونی 2 ژمارەی ئینگلیزی گۆڤاری ئیسرائیل-كورد
چاپ و بڵاوكردنەوەی بڵاڤۆكێكی تایبەت بە ئیسرائیلناسی بۆ پێدانی زانیاریی زیاتر لەسەر ئیسرائیل.
چاپ كردنی یەكەم رۆژنامەی ئیسرائیل-كورد لە ئۆرشەلیم بە زمانی عیبری.
كردنەوەی نووسینگەی تایبەتی گۆڤاری ئیسرائیل-كورد لە ئیسرائیل و چاپ و بلاوكردنەوەی گۆڤاری ئیسرائیل-كورد بە زمانی ئینگلیزی.
جگە لە زنجیرەیەك كار و چالاكیی پێوەندیداری تر لەگەڵ لایەنەكانی رەسمی، ناڕەسمی، كولتووری و ئەوانەی دەكرێ وەك سەرچاوەیەك بۆ سەرخستنی مەبەستەكانی دەزگای ئیسرائیل-كورد سوودیان لێ وەربگیرێ كە هەمان دامەزراندنی پێوەندیی كورد لەگەڵ ئیسرائیلە.
ئەو دەزگەیە هەوڵ دەدات ئەوە روون بكاتەوە كە بۆچی نابێ ئێمە شانازی بەمێژوو، كولتوور، دۆستان و تواناكانی خۆمان بكەین، چونكە سەرجەم گەلانی تری دنیا ئەو قۆناخەی ئێستەی ئێمەیان بڕیوە و تێپەڕاندووە.
كورد، هێزێكی باشی هەیە بۆ ئەوەی سوود لە ئیسرائیل وەربگرێ و دواتر لە ئەمەریكا بۆ ئەوەی بەرەو سەربەخۆیی هەنگاو بنێ، لەو نێوەندەدا كۆمەڵێك دەرفەتی باشی هاوكاری لە نێوان كوردستان و ئیسرائیلدا هەیە.
هەردوو لایەنی كورد و ئیسرائیل لەلایەن دوژمنانی توندڕۆی خۆیانەوە چەوساونەتەوە و كەوتوونەتە ژێر هەڕەشەی جۆراوجۆری لایەنەكان و دوژمنانی هاوبەشیان. زۆربەی عەرەبەكان و رێژیمی ئێستەی ئێران و تیرۆریستەكان گەمارۆی كورد و جوویان داوە، بۆیە پێویست دەكات فۆبیای پێگەیشتن و پێوەندیی هەردوو لایەنی ئیسرائیلی و كوردستانی بشكێ و ئەو پێوەندییە ساز بكرێ.
كرانەوەی سیاسیی نێوان ئیسرائیل و كوردستان دەكرێ وەك بەرژەوەندیی هەردوولایەن بێتە دانان. كوردستانێكی بەهێز لە ناوچەكەدا دەتوانێ فشار بخاتە سەر ئێران، توركیا و عەرەبەكان. ئیسرائیل لە چەند بەرەیەكدا دژی دوژمنانی ئێستەی لە شەڕ دایە، واتە كورد دەتوانێ لەوبارەیەوە هاوكاری و پاڵپشتی بێ و بچێتە بەرەی ئیسرائیل و هاوكاری لایەنی ئیسرائیلی بكەن دژی ئەو وڵات و لایەنانەی هەولێ سڕینەوە و نەهێشتنی كورد و ئیسرائیل دەدەن.
لەلایەكی ترەوە، ئیسرائیل دەكرێ وەك نموونەیەك لە ئاوارەیی بۆ كوردان بێتە دانان، چونكە لە سەرەتاوە جووەكان وەك كورد بێ ماڵ و حاڵ بوون و شوێنێك نەبوو تێیدا بژین، بەڵام ئەوان یەكیان گرت و ئەقڵ و هزریان خستە خزمەت پاراستنی خۆیان.
ئیسرائیل لە دۆخی هەستیاری كورد تێ دەگات، واتە دەزانێ چون چارەسەریش بكات. كورد پێویستی بە وڵاتەیە بۆ ئەوەی سەرجەم پێكهاتە جۆراوجۆرەكانی خۆی كۆی سەر یەكتری بكاتەوە و كوردانی پەڕیوەی بەشەكانی تری دنیا بخاتەوە سەر نیشتمانی كورد. كورد مافی خۆیەتی وەك نەتەوەیەك لە وڵاتێكدا بژی و بۆ ئەو مەبەستە ئیسرائیل و جوو بە نموونە وەربگری.
ئەوە مەبەست و ئامانجی دەزگەی ئیسرائیل-كوردە و ئاشكرایە و لە سەرجەم قسە و گوتاری رۆژانەی هەر كوردێكدا رەنگ دەداتەوە.
دۆخی ئێستەی دەزگەی ئیسرائیل-كورد
هەرێمی كوردستان وەك بەشێك لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لەلایەن ئایدیۆلۆجی ئیسلامیی وڵاتانی دراوسێ گەمارۆ دراوە، بەتایبەت لە عێراقدا كە بە دۆخێكی هەستیاردا تێدەپەرێ و ئێمەش لەو ناوچەیە هەڵكەوتووین.
لە سەرەتاوە نووسینی وشەی ئیسرائیل لەسەر رۆژنامە یان گۆڤارێك لە هەولێری سەر بە عێراقی ئیسلامی زۆر مەترسیدار و بە فۆبیا دەهاتە دانان.
ئێستە دۆخی ئیسرائیل-كورد لە هەرێمی باشترە و هۆكارەكەی رۆڵی دەزگاكەمان بۆ تێگەیشتنی خەڵك لە پرسەكە دەگەڕێتەوە و رەزامەندیی زیاتر لەسەر پەسندكردنی پێوەندیی دوو نەتەوەی كورد و جوو ئێستە لە كوردستان زیاترە.
حكوومەتی هەرێمی كوردستان بە شێوەی راستەوخۆی هیچ گرینگییەی بە دەزگەكە و چالاكییەكانی نەداوە، بەڵام هەندێك نیشانە هەن ئاماژەن بەوەی بەرپرسانی رەسمیی لە دوورەوە و بەنهێنی چاودێریی كارەكانی ئێمە دەكەن.
دۆخی ئابووری و داراییی دەزگە باش نییە و پێویستیی بەپاڵپشتیی زیاتر هەیە بۆ ئەوەی بتوانێ مەبەست و ئامانجە سەرەكییەكانی خۆی سەر بخات.
بارودۆخی ئەمنی و تەناهیمان خراپە و بەرەوڕووی هەڕەشەین، بەڵام ئێمە تا ئێستە توانیومانە خۆمان بپارێزن و بەشێوەیەكی تاكەكەسی ئاگەداری خۆمان بین، بێ ئەوەی حكوومەتی هەرێم و هیچ لایەنێكی تری حكوومەتی هەرێمی كوردستان لەوبارەیەوە هاوكاری تایبەت و راستەوخۆمان بكات.
ئامانج و مەبەستە سەرەكییەكانی ئێمە:
كۆمەڵێك مەبەست و ئامانج و پرسگەل هەن كە لەلایەن دەزگەی ئیسرائیل-كوردەوە لە هەرێمەكەدا كاریان لەسەر دەكرێ، لێرەدا هەموویان لە 15 خاڵدا كوورت كراونەتەوە و دەتوانین وەك ئامانجە سەرەكییەكانی خۆمان و سیاسەتی دەزگە ناوی ببەین:
دڵنیاكردنەوەی حكوومەتی هەرێمی كوردستان لەوەی گەشەكردنی ئێمە و پەرەسەندنمان زیان بەو ناگەیەنێ و تەنانەت بۆ داهاتووی ئەوانیش سوودمەند دەبێ.
پاراستنی بەرژەوەندییە هاوبەشەكانی ئیسرائیل و كورد لە هەرێمەكەدا گرینگترین مەبەست و ئامانجی دەزگاكەیە.
هەوڵی كۆكردنەوەی سەرجەم ئەو سەرچاوە مێژوویییانە دەدەین كە پێوەندییان بە رووداوەكانی رابردووی كورد و جووەوە هەیە.
ئەو رووداوە مێژویییانە دەخەینە روو كە بەشێوەیەكی هاوبەش تووشی كورد و جوو بوونەتەوە.
دۆزینەوەی ئەو سیاسەتوانە كورد و جووانەی بڕوایان بەبوونی پێوەندیی بەهێزی نێوان دوو نەتەوەدا هەیە.
روونكردنەوە و یەكخستنی ئەو خەڵكە رۆشنبیر و ئەكادیمییانەی كە لەبارەی پێوەندیی كورد و جوو دەزانن.
ئامادەكردنی پڕۆژەیەكی تایبەت بە دۆستایەتیی كورد و جوو بۆ رێكخراو و ناوەندە نێودەوڵەتییەكان و ئاگەداركردنەوەی لە بوونی پرسێكی لەو شێوەیە لە كوردستان.
دۆزینەوەی بەڵگەی باوەڕ پێكراو و قسەكردنی ئەو خەڵكانەی ئاگەداری پێوەندیی كورد و جوون و كردنیان بە بەڵگەی مێژوویی.
ئاشكراكردن و لەقاودانی ئەو هۆكارانەی كە بەڕاستی رێگە لە هاتنە ئارای پێوەندیی كورد و ئیسرائیل و دۆستایەتیی ئەو دوو لایەنە دەگرن.
دەستنیشانكردنی خاڵە لاواز و بەهێزەكانی كورد و جوو و هاوكات كاركردن لەسەر خاڵە بەهێزەكان و بەهێزكردنی لایەنەكانی تری پرسەكە.
دیاریكردنی رۆژێكی جیهانیی تایبەت بە رۆژی دۆستایەتیی كورد و جوو.
دانانی پلان بۆ سازدانی چالاكییەكانی وەك سێمینار و كۆنفرانس لەبارەی پرسەكان.
خۆپاراستن و دووركەوتنەوە لە هەرجۆرە كێشەیەكی پێوەیست بە ئاینەكان و لەوانە مسوڵمانان و كریستیانەكان.
تێكەڵبوون لەگەڵ ئەكادیمییەكانی عەرەب و هەروەها ئەوانەی كورد و جوو وەك دوو نەتەوەی سەربەست و سەربەخۆ دەناسن بەبێ هیچ جۆرە چەوسانەوە و داگیركارییەك.
پێشاندانی ئەو مەبەستەمان كە ئێمە كار دەكەین و هەوڵ دەدەین بۆ ئەوەی نەتەوەكەمان لەژێر داگیركاری رزگار بكەین و بەڕاستی هیچ مەبەستی ترمان نییە.
چالاكییەكانی ئێمە:
لێرەدە باس لە چەند كار و چالاكیی سەرەكیی دەزگەی ئیسرائیل-كورد دەكەین لە ماوەی یەكساڵ و نیوی رابردوودا:
گۆڤاری ئیسرائیل-كورد:
دەرچوونی 20 ژمارەی گۆڤاری ئیسرائیل-كورد و بەردەوامبوون لەسەر دەركردنی.
دەرچوونی 2 ژمارەی ئینگلیزی گۆڤاری ئیسرائیل-كورد
چاپ و بڵاوكردنەوەی بڵاڤۆكێكی تایبەت بە ئیسرائیلناسی بۆ پێدانی زانیاریی زیاتر لەسەر ئیسرائیل.
چاپ كردنی یەكەم رۆژنامەی ئیسرائیل-كورد لە ئۆرشەلیم بە زمانی عیبری.
كردنەوەی نووسینگەی تایبەتی گۆڤاری ئیسرائیل-كورد لە ئیسرائیل و چاپ و بلاوكردنەوەی گۆڤاری ئیسرائیل-كورد بە زمانی ئینگلیزی.
جگە لە زنجیرەیەك كار و چالاكیی پێوەندیداری تر لەگەڵ لایەنەكانی رەسمی، ناڕەسمی، كولتووری و ئەوانەی دەكرێ وەك سەرچاوەیەك بۆ سەرخستنی مەبەستەكانی دەزگای ئیسرائیل-كورد سوودیان لێ وەربگیرێ كە هەمان دامەزراندنی پێوەندیی كورد لەگەڵ ئیسرائیلە.
دەزگەی دۆستایه‌تی ئیسرائیل-كورد
No comments:
Post a Comment